Σάλο έχουν προκαλέσει οι δηλώσεις του Τούρκου Προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν ο οποίος τα έβαλε … με τους προγόνους του για «την Τουρκία που του παρέδωσαν».
Συγκεκριμένα ο Ερντογάν επέκρινε εκείνους που υπέγραψαν τη Συνθήκη της Λωζάνης το 1923, η οποία καθόρισε τα σημερινά σύνορα της Τουρκίας, λέγοντας ότι λάθος κάποιοι προσπαθούν να παρουσιάσουν τη συμφωνία ως νίκη.
"Ο λαός μου είναι μεγάλος και αποφασιστικός. Τους λένε τρελούς τους Τούρκους, αλλά αυτός είναι ο λαός μου. Η 15η Ιουλίου (ημερομηνία του αποτυχημένου πραξικοπήματος) είναι ο δεύτερος Πόλεμος της Ανεξαρτησίας του τουρκικού έθνους. Aυτό να μάθετε! Στην ιστορία μας τι μας έκαναν; To 1920 μας έδειξαν τη Συνθήκη των Σεβρών, το 1923 μας έπεισαν να δεχτούμε τη Λωζάνη. Κάποιοι προσπάθησαν να μας παρουσιάσουν τη Λωζάνη ως νίκη. (χειροκροτήματα). Kι όλα τα έχουμε τώρα μπροστά μας. Να, βλέπετε τώρα στο Αιγαίο, έτσι δεν είναι;" είπε χαρακτηριστικά.
"Στη Λωζάνη δώσαμε τα νησιά, που μία έτσι να φωνάξεις, ακούγεσαι απέναντι. Είναι αυτό νίκη. Ήταν δικά μας εκεί! Εκεί ακόμη υπάρχουν τζαμιά μας. Ακόμη υπάρχουν τόποι λατρείας μας. Αλλά εμείς ακόμη συζητάμε την υφαλοκρηπίδα στο Αιγαίο και ποιος πρέπει να είναι ο εναέριος χώρος, ποια τα χωρικά ύδατα... Αυτά συζητάμε. Και ακόμη γι’ αυτά τσακωνόμαστε… Γιατί; Η αιτία είναι εκείνοι που έκατσαν στο τραπέζι για αυτή τη συνθήκη. Εκείνοι που έκατσαν τότε σε εκείνο το τραπέζι δεν μας έδωσαν αυτό που δικαιούμασταν. Όχι, δεν μας το έδωσαν… Κι επειδή δεν το έκαναν, εμείς αντιμετωπίζουμε τώρα αυτά τα προβλήματα. Έτσι και τώρα… Αν το πραξικόπημα είχε πετύχει θα μας έδιναν μία συνθήκη ανάλογη των Σεβρών" συμπλήρωσε.
Ο αναπληρωτής Υπουργός Εξωτερικών Νίκος Ξυδάκης, μιλώντας στον ΣΚΑΙ είπε πως «ο πρόεδρος Ερντογάν έχει συνηθίσει τον δυτικό κόσμο σε αιφνίδιες εκρήξεις αναθεώρησης και εν συνεχεία σε αναδιπλώσεις» και πρόσθεσε, ότι θα υπάρξει τοποθέτηση στο ΚΥΣΕΑ, που συνεδριάζει το μεσημέρι, πιθανώς και από τον Πρωθυπουργό. Απέδωσε την κίνηση Ερντογάν στις πιέσεις που δέχεται στο εσωτερικό με τον μετασχηματισμό του κράτους, από κοσμικό κράτος σε λαϊκό Ισλάμ, αλλά και στη μεγάλη αναστάτωση που υπάρχει στα σύνορα της Τουρκίας και την ανησυχία της 'Αγκυρας για τη γεωγραφία της περιοχής.
«Με ελαφρότητα και βιασύνη βάζει στο τραπέζι να συζητήσει μια διεθνή συνθήκη» είπε χαρακτηριστικά και το συνέδεσε με τις εξελίξεις στη Μοσούλη. Δεν απέκλεισε το ενδεχόμενο να συνδέεται η στάση του κ.Ερντογάν και με τους 8 Τούρκους που έχει ζητηθεί η έκδοσή τους από την 'Αγκυρα.
Ελληνικές διπλωματικές πηγές, σχολιάζοντας τις δηλώσεις Ερντογάν, τόνισαν ότι, «η συνθήκη της Λωζάννης και όλο το διεθνές δίκαιο είναι όντως μια πραγματικότητα στον πολιτισμένο κόσμο την οποία κανείς, ούτε η Άγκυρα, μπορεί να αγνοήσει και όλοι οφείλουν να σέβονται, όσο οδυνηρό κι αν τους φαίνεται αυτό.
Αναφερόμενη στις δηλώσεις Ερντογάν η Συντονίστρια Εθνικής Άμυνας και Εξωτερικών της ΝΔ, Ντόρα Μπακογιάννη, έκανε την ακόλουθη δήλωση.
«Σε δήλωσή του ο Τούρκος Πρόεδρος Ταγίπ Ερντογάν περί της Συνθήκης της Λωζάννης επιβαρύνει έτι περαιτέρω το ήδη δύσκολο κλίμα μεταξύ Ελλάδας - Τουρκίας.Το ελληνικό Υπουργείο Εξωτερικών οφείλει να αντιδράσει άμεσα τονίζοντας ότι οποιαδήποτε αμφισβήτηση υπαρχουσών συνθηκών που αποτελούν τη βάση των ελληνοτουρκικών σχέσεων, ενέχουν μόνο προβλήματα για το αύριο.Ο Νέο - οθωμανισμός ανήκει στον προηγούμενο αιώνα και οι σχέσεις των χωρών χτίζονται με το βλέμμα στο μέλλον».
Επικίνδυνες και προκλητικές χαρακτηρίζει τις δηλώσεις Ερντογάν σε ανακοίνωσή του το ΚΚΕ. «Εντάσσονται στη συστηματική προσπάθεια της τουρκικής ηγεσίας να αμφισβητεί τα νησιά του Αιγαίου και γενικότερα τα σύνορα και τα κυριαρχικά δικαιώματα της Ελλάδας, να εγείρει θέμα “γκρίζων Ζωνών”» αναφέρει.
«Η περίοδος που γίνονται αυτές οι δηλώσεις μόνο τυχαία δεν είναι, καθώς εντείνονται οι διαπραγματεύσεις για το “κλείσιμο” του Κυπριακού, στη βάση των δύο συνιστώντων κρατών, ενώ είναι σε εξέλιξη τα παζάρια Τουρκίας – ΕΕ για το προσφυγικό ζήτημα. Με τις συγκεκριμένες δηλώσεις η Τουρκία αντικειμενικά ασκεί πίεση για τη διευθέτηση αυτών των θεμάτων, σε ακόμη πιο αρνητική για τους λαούς κατεύθυνση. Για μια ακόμη φορά εκτίθενται η κυβέρνηση και οι άλλες πολιτικές δυνάμεις, που χρόνια τώρα καθησυχάζουν τον ελληνικό λαό, ότι η συμμαχία Ελλάδας – Τουρκίας, στο πλαίσιο του ΝΑΤΟ, είναι παράγοντας “ειρήνης και ασφάλειας στην περιοχή”, τη στιγμή που το ΝΑΤΟ όχι μόνο δεν κατευνάζει τις επιθετικές βλέψεις της Τουρκίας, αλλά αντίθετα τις υποθάλπει και τις ενισχύει” προσθέτει στην ανακοίνωσή του το ΚΚΕ.
«Μετά την εναντίον του απόπειρα στρατιωτικού πραξικοπήματος, ο κ.Ερντογάν προφανώς αισθάνεται την ανάγκη να ενισχύσει το ηθικό κάποιων κύκλων της χώρας του δημιουργώντας ένταση με την Ελλάδα. Και θυμήθηκε να ανασύρει τη Συνθήκη Ειρήνης της Λωζάννης προκειμένου να την αμφισβητήσει, φέρνοντας ξανά στο φως το “παράπονο” της αδικημένης Τουρκίας για την υπαγωγή των νησιών του Αιγαίου στη χώρα μας» αναφέρει σε ανακοίνωσή του το Ποτάμι.
«Καλούμε την Τουρκία να μην κάνει σκέψεις για δημιουργία νέας εστίας κρίσης με την αμφισβήτηση ενός διεθνούς κειμένου που ρύθμισε το θέμα των ίδιων των συνόρων της και των μειονοτήτων και να τιμήσει την υπογραφή που έβαλε στη Λωζάννη σεβόμενη τις προβλέψεις της Συνθήκης Ειρήνης. Η περιοχή της νοτιοανατολικής Ευρώπης έχει, περισσότερο από ποτέ, ανάγκη ηρεμίας και σταθερής ειρήνης. Και αυτά εξασφαλίζονται μόνο με την πιστή τήρηση όσων έχουν συμφωνηθεί και την αποφυγή κάθε πρόκλησης που απομακρύνει την ειρήνη, την σταθερότητα, την συνεννόηση και την προσέγγιση των δύο χωρών» καταλήγει η ανακοίνωση.
Αντιδράσεις και στην Τουρκία
Η δήλωση Ερντογάν έχει προκαλέσει αρκετές αντιδράσεις στην Τουρκία. To θέμα είναι πρωτοσέλιδο σχεδόν σε όλες τις εφημερίδες και συζητείται έντονα τόσο σε πολιτικό και όσο και σε ακαδημαϊκό επίπεδο.
Κυρίως άνοιξε «το στόμα των κοσμικών», που θεωρούνται οι συνεχιστές του Ατατούρκ. Με τη δήλωση Ερντογάν ο Ατατουρκισμός και η κοσμικότητα της Τουρκίας δέχθηκε ευθεία επίθεση, καθώς αμφισβητείται η Τουρκία που παρέδωσε ο Ατατούρκ, όπως υφίσταται ως χώρα και ως σύνορα σήμερα. Οι αντιδράσεις είναι φυσικό να προέρχονται κυρίως από το κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης.
Πρώτος ο αρχηγός του κόμματος του Λαϊκού Ρεπουμπλικανικού Κόμματος, του κόμματος που ίδρυσε ο Κεμάλ Ατατούρκ, χαρακτήρισε τη δήλωση Ερντογάν τελείως άστοχη και απαράδεκτη, κατηγορώντας τον μάλιστα ότι εκείνος παρέδωσε κι άλλα κομμάτια της χώρας. «Ας κοιτάξει» –είπε- «πρώτα τις ελληνικές σημαίες που επί διακυβέρνησής του υψώθηκαν σε 16 νησιά», εννοώντας του Αιγαίου.
Κατά τη συνεδρίαση της κεντρικής επιτροπής του κόμματος της αξιωματικής αντιπολίτευσης, ο αντιπρόεδρος του κόμματο, Οζτούρκ Γιλμάζ, είπε ότι «εκείνοι που είχαν καθίσει σε εκείνο το τραπέζι (σ.σ. για τη Συνθήκη της Λωζάνης) είχαν σταθεί στο ύψος των περιστάσεων, αλλά δεν έχουν κάνει το ίδιο αυτοί που έχουν την εξουσία εδώ και 14 χρόνια. Τα 16 νησιά, νησίδες και βραχονησίδες στο Αιγαίο είναι υπό την κατοχή της Ελλάδας όχι επειδή τα έδωσαν αυτοί που κάθισαν στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων στη Λωζάνη, αλλά λόγω της ανικανότητας αυτών που έχουν σήμερα την εξουσία».
Ο βουλευτής του Ρεπουμπλικανικού Λαϊκού Κόμματος (CHP), Μουχαρέμ Ιντζέ, απευθυνόμενος στον Ερντογάν του είπε «είσαι τόσο ανίδεος, μετά κλαις και τώρα προβάλλεις τον Ισμέτ Πασά και τον Ατατούρκ».
Επίσης, στον Ερντογάν απάντησε και η εγγονή του Ισμέτ Ινονού, η οποία είναι σήμερα βουλευτής του Λαϊκού Ρεπουμπλικανικού Κόμματος,. Η Γκιουλσούν Μπιλγκεχάν κάλεσε τον Ερντογάν να διαβάσει κανα βιβλίο.
Αλλά κι ένας άλλος εγγονός του Ινονού, ο οποίος είναι σήμερα δήμαρχος μίας μεγάλης συνοικίας της Κων/λης, του Σισλί, έκανε λόγο για ‘μεγάλη γκάφα’ του Ερντογάν.
Ο ιστορικός Μπασκίν Οράν, σε δηλώσεις του στην εφημερίδα ‘Τζουμχουριέτ’ λέει ότι ο Τούρκος πρόεδρος δεν ξέρει ιστορία. Αλλά και ο ιστορικός Σινάν Μεϋντάν λέει ότι στόχος του Ερντογάν είναι να ανοίξει συζήτηση για τη Δημοκρατία, ώστε να μετατρέψει τη χώρα από Δημοκρατία σε Οθωμανικό κράτος.
Πάντως άλλα τουρκικά μέσα της αντιπολίτευσης σχολιάζουν ότι άλλα είχε πει πριν από δύο μήνες ο Τούρκος πρωθυπουργός και τώρα ο Ερντογάν φέρνει νέα δεδομένα.
Ο Μπιναλί Γιλντιρίμ είχε πει σε ομιλία του για την 93η επέτειο της Λωζάνης ότι «η συνθήκη ήταν από τις πρώτες πολιτικές νίκες της δημοκρατίας και είναι το αποτέλεσμα του αγώνα και της θυσίας του λαού που τον οδήγησε στη νίκη».
Αντίθετα, φιλοκυβερνητικά μέσα, όπως η εφημερίδα Γενί Σαφάκ, στηρίζουν τις δηλώσεις Ερντογάν, γράφοντας ότι η Λωζάνη ήταν ένα «φιρμάνι θανάτου, ένας εξολοθρευτής», καθώς οι εκ των έσω ‘κατακτητές’ (σ.σ. Ατατούρκ) έκαναν τη χώρα από το κεφάλι μέχρι τα νύχια κοσμική, εξαφανίζοντας το ισλαμικό στοιχείο.