Ο πρωθυπουργός της πΓΔΜ Ζόραν Ζάεφ δεσμεύθηκε την Κυριακή ότι θα επιμείνει να επιδιώκει την εφαρμογή της συμφωνίας των Πρεσπών, ζητώντας ψηφοφορία στο κοινοβούλιο, προκειμένου να διευθετηθεί η διένεξη με την Ελλάδα για το ζήτημα της ονομασίας, παρότι η συμμετοχή στο μη δεσμευτικό δημοψήφισμα της Κυριακής δεν ξεπέρασε το 50% του εκλογικού σώματος που απαιτείτο ώστε να θεωρηθεί έγκυρο.
Κατά τα σχεδόν οριστικά αποτελέσματα, το 91,39% των ψηφοφόρων που συμμετείχαν στο δημοψήφισμα τάχθηκε υπέρ του ναι και το 5,71% υπέρ του όχι, αλλά ήταν τα σχεδόν δύο τρίτα του εκλογικού σώματος που δεν ψήφισαν εκείνα που κατάφεραν βαρύ πλήγμα στον Ζάεφ. Η συμμετοχή δεν έχει ακόμη ανακοινωθεί επίσημα, πάντως υπολογιζόταν νωρίτερα ότι ανήλθε στο 36,6%.
Ο Όλιβερ Ντέρκοσκι, ο πρόεδρος της εκλογικής επιτροπής της πΓΔΜ, είπε απευθυνόμενος σε δημοσιογράφους ότι στο δημοψήφισμα της Κυριακής «είναι καθαρό ότι δεν πάρθηκε απόφαση».
Οι πολίτες της πΓΔΜ που πήγαν να ψηφίσουν τάχθηκαν στη συντριπτική πλειοψηφία τους υπέρ της εφαρμογής της συμφωνίας των Πρεσπών, που θα σημάνει την αλλαγή του ονόματος της χώρας σε «Δημοκρατία της Βόρειας Μακεδονίας». Στην πραγματικότητα δεν υπήρχε αμφιβολία για αυτό, αφού οι πολέμιοι της συμφωνίας προτίμησαν να καλέσουν σε αποχή, ώστε να μη θεωρηθεί έγκυρη η διαδικασία, αντί του να προτρέψουν τους υποστηρικτές τους να ψηφίσουν όχι.
«Είναι σαφές ότι η συμφωνία με την Ελλάδα δεν πήρε πράσινο φως από τους πολίτες», αποφάνθηκε ο Χρίστιαν Μίτσκοσκι, ο επικεφαλής του εθνικιστικού, δεξιού αντιπολιτευόμενου κόμματος VMRO-DPMNE, μιλώντας σε δημοσιογράφους. Έκρινε πως μετά την έκβαση της ψηφοφορίας η κυβέρνηση έχει «απολέσει τη νομιμοποίησή της».
Ερωτηθείς εάν θα αποχωρήσει, ο Ζάεφ αντέτεινε «δεν σκοπεύω να παραιτηθώ (...) το καθήκον μου είναι να παραμείνω».
Για τον Ζάεφ, οι πολίτες που συμμετείχαν στο δημοψήφισμα έκαναν «μια σοβαρή συνεισφορά», έβαλαν «έναν λίθο στα θεμέλια του μέλλοντος» της χώρας. «Πάνω από 650.000 πολίτες ψήφισαν στο δημοψήφισμα (...). Πάνω από το 90% εξ αυτών υποστήριξε (την αλλαγή της ονομασίας)», πιστεύει ότι η χώρα «πρέπει να αποδεχθεί τη συμφωνία με την Ελλάδα και να γίνει μέλος του NATO και της Ευρωπαϊκής Ένωσης».
Παρότι το δημοψήφισμα δεν ήταν νομικά δεσμευτικό, τα μέλη του κοινοβουλίου της πΓΔΜ δεσμεύονταν ότι θα έθεταν σε εφαρμογή το αποτέλεσμά του. Το γεγονός ότι η συμμετοχή δεν άρκεσε ώστε η ψηφοφορία να θεωρηθεί έγκυρη προσφέρει κατά συνέπεια στους αντιπάλους της συμφωνίας την ευκαιρία να ταχθούν εναντίον της όταν η κυβέρνηση τη φέρει στην εθνική αντιπροσωπεία της πΓΔΜ.
Η εθνικιστική αντιπολίτευση έχει 49 έδρες στο κοινοβούλιο (επί συνόλου 120), αρκετές ώστε να αποτρέψει την έγκριση της συμφωνίας με την πλειοψηφία δύο τρίτων (80 ψήφοι) που απαιτείται για την αναθεώρηση του Συντάγματος.
Ο Ζάεφ δεν έκανε καμιά αναφορά στη συμμετοχή στις δηλώσεις του, επέμεινε ωστόσο στο ότι η ψήφος αυτών που τάχθηκαν υπέρ της αλλαγής της ονομασίας πρέπει να γίνει σεβαστή. Δεσμεύθηκε ότι θα ζητήσει να διεξαχθεί ψηφοφορία στο κοινοβούλιο και θα προκηρύξει πρόωρες εκλογές εάν δεν εγκριθεί.
«Είμαι αποφασισμένος» η πΓΔΜ να «ενταχθεί στην Ευρωπαϊκή Ένωση και στο NATO», επέμεινε ο Ζάεφ. Επανήλθε αργότερα το βράδυ δηλώνοντας ότι είναι «η ώρα να υποστηρίξουμε» την ευρωπαϊκή προοπτική της πΓΔΜ.
Οι αντίπαλοι της συμφωνίας διατείνονταν ότι η συμφωνία για την αλλαγή του ονόματος αποτελούσε εθνική ταπείνωση.
Ο επικεφαλής της σοσιαλδημοκρατικής κυβέρνησης της πΓΔΜ και οι σύμμαχοί του, τα κόμματα της αλβανικής μειονότητας (20 ως 25% των 2,1 εκατ. κατοίκων της κατά πλειοψηφία σλαβικής χώρας) δεν έχουν άλλη επιλογή παρά να προσπαθήσουν να πείσουν περίπου δέκα βουλευτές του VMRO-DPMNE.
ΥΠΕΞ: αντιφατικό το μήνυμα - Καμμένος: άκυρη η Συμφωνία
Την ανάγκη να διαφυλαχθεί η δυναμική της Συμφωνίας των Πρεσπών επεσήμανε στην πρώτη της αντίδραση η Αθήνα, με το Υπουργείο Εξωτερικών να μην κρύβει την ενόχληση του για την χαμηλή συμμετοχή των πολιτών στο δημοψήφισμα και τις εξελίξεις που αυτή πυροδοτεί στην γειτονική χώρα.
Ο Αλέξης Τσίπρας πάντως, επικοινώνησε τηλεφωνικά με τον Ζόραν Ζάεφ και τον επαίνεσε για την θερμή υποστήριξη του στην Συμφωνία των Πρεσπών.
Ωστόσο, ο Πάνος Καμμένος έκανε λόγο για δικαίωσή του και σημείωσε ότι κατ΄ εκείνον "πλέον η Συμφωνία των Πρεσπών καθίσταται άκυρη".
Στο κεντρικό δελτίο ειδήσεων του ΑΝΤ1 διασταύρωσαν τα ξίφη τους ο διευθυντής της Κ.Ο. του ΣΥΡΙΖΑ, Κώστας Ζαχαριάδης και ο Αντιπρόεδρος της Νέας Δημοκρατίας, Άδωνις Γεωργιάδης.
Επίθεση στην Κυβέρνηση εξαπέλυσαν ΝΔ και Κίνημα Αλλαγής, ενώ το Ποτάμι ζήτησε στήριξη της ευρωπαϊκής προοπτικής των Σκοπίων. Το ΚΚΕ από την πλευρά του αστιάζει στο μικρό ποσοστό συμμετοχής στο δημοψήφισμα.
Πάνος Σκουρλέτης, Γιώργος Κουμουτσάκος και Κώστας Κατσίκης, σχολίασαν το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος στα Σκόπια, μιλώντας στην εκπομπή του ΑΝΤ1 «Καλημέρα Ελλάδα».
Ο Γραμματέας του ΣΥΡΙΖΑ είπε ότι το μήνυμα από το δημοψήφισμα είναι διττό και τόνισε ότι η ελληνική Κυβέρνηση αντιμετωπίζει τις εξελίξεις με ψυχραιμία και παραμένει σταθερά προσηλωμένη στην προοπτική επίλυσης του Σκοπιανού, για την οποία υπάρχει για πρώτη φορά εδώ και πολλά χρόνια «αχτίδα αισιοδοξίας».
Από την πλευρά του, ο Τομεάρχης Εξωτερικών της ΝΔ, ανέφερε ότι το αποτέλεσμα φέρνει μακρά περίοδο αβεβαιότητας και μειωμένης προβλεψιμότητας στα Σκόπια, κατακρίνοντας τους χειρισμούς τόσο του Ζόραν Ζάεφ όσο και της ελληνικής κυβέρνησης.
Τέλος, ο βουλευτής των ΑΝΕΛ, υπογράμμισε ότι το δημοψήφισμα στα Σκόπια δεν έχει καμιά νομική ισχύ και μάλιστα λόγω της χαμηλής συμμετοχής σε αυτό δεν είναι έγκυρο, ενώ ανέφερε ότι «ο Ζόραν Ζάεφ έχει πλέον πρόβλημα, γιατί είναι φανερό πως οι πολίτες των Σκοπίων δεν συμφωνούν με τους χειρισμούς του».
Νίμιτς: είναι η καλύτερη λύση για το μέλλον της περιοχής
Την επισήμανση ότι το δημοψήφισμα είναι συμβουλευτικού χαρακτήρα και ότι την πρωτοβουλία των κινήσεων εξακολουθεί να την έχει η κυβέρνηση Ζάεφ εξέφρασε σε δήλωση του στον ΑΝΤ1, ο ειδικός διαπραγματευτής του ΟΗΕ για το ονοματολογικό, Μάθιου Νίμιτς.
Μιλώντας στον ανταποκριτή του ΑΝΤ1 στις ΗΠΑ, Θανάση Τσίτσα, ο Αμερικανός διπλωμάτης τόνισε πως θεωρεί ότι η Συμφωνία των Πρεσπών είναι η καλύτερη λύση για το μέλλον της περιοχής.
Παράλληλα, στις δηλώσεις του στον ΑΝΤ1, ο Μάθιου Νίμιτς άσκησε κριτική σε όσους στέκονται “απέναντι”, τονίζοντας ότι δεν έχουν να προσφέρουν μια βιώσιμη εναλλακτική λύση.
Ιερώνυμος: Αναμενόμενο το αποτέλεσμα
“Αναμενόμενο” χαρακτήρισε ο Αρχιεπίσκοπος Ιερώνυμος το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος στην ΠΓΜΔ. Στο ερώτημα “τί θα γίνει τώρα”, ο Αρχιεπίσκοπος Ιερώνυμος δήλωσε: “Θα προσπαθήσουμε και η μία πλευρά και η άλλη πλευρά . Εμείς τα δικά μας τα πράματα θα κοιτάξουμε. Κάναμε τον αγιασμό στη Βουλή σήμερα. Μια καινούργια χρονιά αρχίζει κι ας ελπίσουμε ότι θα είναι καλύτερη από τι άλλες χρονιές. Ευχήθηκα να έχουν δύναμη οι βουλευτές μας, να έχουν σοφία και σύνεση γιατί περιμένουμε πολλά, γιατί έχουμε υποφέρει και πολλά”.
Τι λένε ΝΑΤΟ, ΕΕ και ΗΠΑ
Ο Γενικός Γραμματέας του NATO Γενς Στόλτενμπεργκ προέτρεψε «όλους τους πολιτικούς ηγέτες και τα κόμματα να αδράξουν αυτή την ιστορική ευκαιρία», ενώ ο επίτροπος της ΕΕ αρμόδιος για τη διεύρυνση Γιοχάνες Χαν κάλεσε τα πολιτικά κόμματα της πΓΔΜ να «σεβαστούν» το αποτέλεσμα.
Το Στέιτ Ντιπάρτμεντ χαιρετίζει το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος στην πΓΔΜ, καλώντας τους ηγέτες της γειτονικής χώρας «να ξεπεράσουν τις μικροπολιτικές διαφορές» και να εκμεταλλευτούν αυτή «την ιστορική ευκαιρία για να εξασφαλίσουν ένα καλύτερο μέλλον» για τη χώρα τους μέσα από την πλήρη εφαρμογή της Συμφωνίας των Πρεσπών, η οποία «θα ανοίξει τον δρόμο για την ένταξη στο ΝΑΤΟ και στην Ευρωπαϊκή Ένωση».