Δέκα ημέρες, μέχρι την επόμενη Σύνοδο Κορυφής στις 17 και 18 Μαρτίου έχει η Ευρωπαϊκή Ένωση για να ολοκληρώσει την επεξεργασία των λεπτομερειών μίας νέας συμφωνίας με την Τουρκία για τη διακοπή των προσφυγικών ροών προς την Ευρώπη.
Στο επίκεντρο των διαπραγματεύσεων βρίσκεται πρόταση για την επαναπροώθηση στην Τουρκία όλων των προσφύγων και μεταναστών που διασχίζουν το Αιγαίο, περιλαμβανομένων των Σύρων.
Οι ηγέτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της Τουρκίας συμφώνησαν να ανοίξουν τα νέα κεφάλαια για διαπραγματεύσεις για την ένταξη της Τουρκίας στην ΕΕ το γρηγορότερο δυνατό, και να επισπεύσουν την χρηματοδότηση 3 δισεκατομμυρίων ευρώ αρχικά στην Τουρκία για το μεταναστευτικό. Συμφώνησαν επίσης να καταργήσουν τις ταξιδιωτικές θεωρήσεις προς την ΕΕ μέχρι το τέλος Ιουνίου.
Οι βασικές αρχές πάνω στις οποίες θα εργαστούν:
• να εξασφαλίζουν την επιστροφή όλων των νέων παράτυπων μεταναστών που μεταβαίνουν από την Τουρκία στα ελληνικά νησιά· το σχετικό κόστος θα καλύπτεται από την ΕΕ,
• για κάθε Σύρο που θα γίνεται εκ νέου δεκτός στην Τουρκία από τα ελληνικά νησιά, ένας άλλος Σύρος θα επανεγκαθίσταται από την Τουρκία στα κράτη μέλη της ΕΕ, στο πλαίσιο των υφισταμένων δεσμεύσεων,
• να επιταχύνουν την εφαρμογή του χάρτη πορείας για την ελευθέρωση του καθεστώτος θεωρήσεων με όλα τα κράτη μέλη, με στόχο να αρθούν οι απαιτήσεις θεώρησης για τους Τούρκους υπηκόους το αργότερο έως τον Ιούνιο του 2016,
• να επισπεύσουν την εκταμίευση των 3 δισεκατομμυρίων ευρώ που είχαν αρχικά εγκριθεί ώστε να εξασφαλιστεί η χρηματοδότηση μιας πρώτης δέσμης έργων πριν από το τέλος Μαρτίου και να λάβουν απόφαση για πρόσθετη χρηματοδότηση της Διευκόλυνσης για τους πρόσφυγες όσον αφορά τους Σύρους,
• να προετοιμαστούν για την απόφαση επί του ανοίγματος νέων κεφαλαίων στις διαπραγματεύσεις προσχώρησης το συντομότερο δυνατόν, βάσει των συμπερασμάτων του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου του Οκτωβρίου του 2015,
• να εργαστούν από κοινού με την Τουρκία σε κάθε κοινή προσπάθεια για βελτίωση των ανθρωπιστικών συνθηκών στη Συρία που θα έδινε τη δυνατότητα στον τοπικό πληθυσμό και τους πρόσφυγες να ζήσουν σε ασφαλέστερες περιοχές.
Η Αθήνα ξεχωρίζει τέσσερα βασικά σημεία που προκύπτουν από το κοινό ανακοινωθέν της Συνόδου.
1. Την επιτάχυνση της μετεγκατάστασης προσφύγων, «προκειμένου να ανακουφιστεί το βαρύ φορτίο που προς το παρόν πέφτει επάνω στην Ελλάδα».
2.Την υλοποίηση των δεσμεύσεων για επανεγκατάσταση προσφύγων από την Τουρκία σε χώρες της ΕΕ.
3.Την στήριξη στην Ελλάδα για άμεσες επιστροφές στην Τουρκία, των παράτυπων μεταναστών που δεν χρειάζονται διεθνή προστασία.
4.Την κατεπείγουσα προώθηση οικονομικής βοήθειας προς την Ελλάδα, στην βάση του εθνικού σχεδιασμού και σε συνεργασία με την Κομισιόν, για την αντιμετώπιση των ανθρωπιστικών αναγκών.
Σύμφωνα με κυβερνητικές πηγές το κείμενο της δήλωσης ανταποκρίνεται στις θέσεις που διαμόρφωσε η σύσκεψη πολιτικών αρχηγών της 4/3/2016. Τονίζουν επίσης ότι η προσπάθεια της κυβέρνησης, για την διαχείριση του Προσφυγικού συνεχίζεται σήμερα, 8/3/2016 με την επίσκεψη του Πρωθυπουργού στην Σμύρνη.
Επισημαίνεται ότι το τελικό κείμενο της δήλωσης, διαμορφώθηκε σε αντίθεση με τις επιδιώξεις μιας ομάδας κρατών μελών, που, επί της ουσίας, δεν επιθυμούσαν καμία απόφαση, καμία ενέργεια και καμία δέσμευση για το προσφυγικό ζήτημα.
Δείτε εδώ όλη τη δήλωση των αρχηγών κρατών
Ο πρωθυπουργός της Τουρκίας Αχμέτ Νταβούτογλου εξήγησε στους δημοσιογράφους μετά το πέρας των εργασιών της συνόδου κορυφής ΕΕ-Τουρκίας την "τολμηρή" πρόταση της Άγκυρας προς τους 28, σύμφωνα με την οποία η Τουρκία θα δέχεται πίσω όλους του "οικονομικούς μετανάστες", αλλά και τους πρόσφυγες από τη Συρία. Σε αντάλλαγμα, οι Ευρωπαίοι δεσμεύονται να δέχονται μέσω νόμιμων και ασφαλών οδών τον ίδιο αριθμό σύρων προσφύγων απευθείας από το τουρκικό έδαφος. Σύμφωνα με ευρωπαϊκή πηγή, θεωρητικά, πρόκειται για την κάλυψη των 70.000 θέσεων υποδοχής προσφύγων σε ευρωπαϊκές χώρες, που έχουν προβλεφθεί από τους 28 από το φθινόπωρο του 2015.
Στο κοινό ανακοινωθέν της χθεσινής συνόδου, οι ευρωπαίοι ηγέτες "χαιρετίζουν θερμά" αυτές τις προτάσεις και ζητούν από τον πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Ντόναλντ Τουσκ να επεξεργασθεί με την Τουρκία τις λεπτομέρειες της συμφωνίας εντός των προσεχών δέκα ημερών.
Σε αντάλλαγμα, απαντώντας στις απαιτήσεις της Αγκυρας, οι 28 δεσμεύονται να επιταχύνουν την εφαρμογή της φιλελευθεροποίησης του συστήματος της βίζας για τους τούρκους πολίτες "το αργότερον μέχρι το τέλος Ιουνίου" και δηλώνουν ότι "προετοιμάζουν το άνοιγμα νέων κεφαλαίων" στις ενταξιακές διαπραγματεύσεις με την Τουρκία.
Οι 28 δηλώνουν στο κοινό ανακοινωθέν ότι θα επιδιώξουν την επιτάχυνση της καταβολής της οικονομικής βοήθειας των 3 δισεκατομμυρίων ευρώ προς την Τουρκία για τη διαχείριση του πλήθους των 2,7 εκατομμυρίων προσφύγων που είναι εγκατεστημένοι στο τουρκικό έδαφος και υπόσχονται ότι "θα αποφασίσουν την καταβολή και επιπλέον πόρων", τη στιγμή που η Αγκυρα ζητεί επιπλέον 3 δισεκατομμύρια ευρώ μέχρι το 2018.
Σημεία για αποσαφήνιση
Στόχος είναι η αποστολή ενός μηνύματος προς όλους τους υποψήφιους για το ταξίδι προς την Ευρώπη: οι οικονομικοί μετανάστες θα επαναπροωθούνται και οι αιτούντες άσυλο έχουν κάθε συμφέρον να καταθέτουν την αίτησή τους στην Τουρκία για να ελπίζουν σε μία ασφαλή μεταφορά προς την Ευρωπαϊκή Ενωση.
Ωστόσο, "υπάρχουν πολλά σημεία για αποσαφήνιση", παραδέχθηκε διπλωματική πηγή κάνοντας λόγο για τις αμφιβολίες που εξέφρασαν ορισμένες χώρες σχετικά με το αν τα προτεινόμενα μέτρα είναι νόμιμα -είναι νόμιμη η επαναπροώθηση σύρων προσφύγων;- και εφικτά στην υλοποίησή τους.
"Η απόφαση είναι νόμιμη", διαβεβαίωσε ο πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ζαν-Κλοντ Γιουνκέρ, αποκλείοντας τον κίνδυνο καταδικαστικών αποφάσεων της ευρωπαϊκής δικαιοσύνης για την επαναπροώθηση αιτούντων άσυλο από τη Συρία σε μία χώρα όπως η Τουρκία.
Η Τουρκία είχε συμφωνήσει στα τέλη του Νοεμβρίου με την Ευρωπαϊκή Ενωση να εφαρμόσει "σχέδιο δράσης" για να σταματήσει η ροή προσφύγων και μεταναστών προς την Ελλάδα, με την ενίσχυση των μέτρων αντιμετώπισης των δικτύων διακίνησης. Ωστόσο δεκάδες χιλιάδες άνθρωποι συνεχίζουν να φθάνουν κάθε εβδομάδα στις ελληνικές ακτές, λιγότεροι σε σχέση με το φθινόπωρο, αλλά αρκετοί ώστε να τροφοδοτούν τους φόβους των Ευρωπαίων για νέο ενισχυμένο κύμα την άνοιξη.
Αντιπαράθεση μεταξύ των Ευρωπαίων
Στο περιθώριο των συνομιλιών με την Αγκυρα, ξέσπασε αντιπαράθεση μεταξύ των Ευρωπαίων για το καθεστώς της διαδρομής των Βαλκανίων, που έχουν διασχίσει μέχρι σήμερα περισσότεροι από 850.000 άνθρωποι.
Ενα σχέδιο τελικού ανακοινωθέντος της συνόδου κορυφής ανέφερε ότι "αυτή η διαδρομή είναι πλέον κλειστή", αλλά ορισμένες χώρες, όπως η Γερμανία, διατύπωσαν ισχυρές επιφυλάξεις, εξασφαλίζοντας την εξάλειψη αυτής της παραγράφου.
Το Βερολίνο δεν ήθελε σε καμία περίπτωση να δημιουργήσει το προηγούμενο επικύρωσης μονομερών αποφάσεων που έχουν λάβει ορισμένες χώρες που βρίσκονται επί της διαδρομής των Βαλκανίων, όπως η Αυστρία, που εισήγαγαν ποσοστώσεις στις αιτήσεις ασύλου και στη διέλευση προσφύγων.
Σε περισσότερο συναινετικά πλαίσια, οι ευρωπαίοι ηγέτες εξέφρασαν την υποστήριξή τους προς την πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την χορήγηση ανθρωπιστικής βοήθειας ύψους 700 εκατομμυρίων ευρώ σε διάστημα τριών ετών στις χώρες της πρώτης γραμμής, κυρίως στην Ελλάδα.
Εξέφρασαν επίσης την υποστήριξή τους προς τον στόχο της Επιτροπής για μία εξομάλυνση της ελεύθερης κυκλοφορίας στη ζώνη Σένγκεν "μέχρι το τέλος του έτους", με την κατάργηση των εσωτερικών ελέγχων που έχουν επαναφέρει ορισμένες χώρες.