Για τον προσδιορισμό των εύλογων δαπανών διαβίωσης, που έχει στόχο να βοηθήσει τα πιστωτικά ιδρύματα και τους δανειολήπτες, να καταλήγουν σε κοινά αποδεκτές και βιώσιμες λύσεις ως προς την εξυπηρέτηση των δανείων, υπολογίστηκαν τα έξοδα διατροφής, στέγασης, μόρφωσης, ένδυσης, ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης, θέρμανσης, μεταφοράς, επικοινωνίας κτλ.
Το μηνιαίο σύνολο των δαπανών αυτών θα λειτουργεί ως σημείο αναφοράς, ώστε να αξιολογείται η δυνατότητα κάθε οφειλέτη να εξυπηρετεί τις δανειακές του υποχρεώσεις, με βάση το εισόδημά του και αφού καλύψει τις ανάγκες διαβίωσής του. Επί της ουσίας, δηλαδή, μόνο το υπερβάλλον ποσό πάνω από το όριο των εύλογων δαπανών διαβίωσης, θα μπορεί να πηγαίνει στην αποπληρωμή του δανείου.
Ειδικότερα, το Κυβερνητικό Συμβούλιο Διαχείρισης Ιδιωτικού Χρέους όρισε «τις εύλογες μηνιαίες δαπάνες διαβίωσης» ανά νοικοκυριό, χωρίζοντας τις δαπάνες σε τέσσερις κατηγορίες με φθίνουσα βαρύτητα, με πρώτες όσες καλύπτουν βασικές ανάγκες και τελευταίες εκείνες για τσιγάρα, ποτά και ταξίδια.
Έτσι, σύμφωνα με τα στοιχεία που ανακοινώθηκαν, για έναν ενήλικα οι εύλογες μηνιαίες δαπάνες διαβίωσης κυμαίνονται από 537 ευρώ έως 682 ευρώ, για ένα ζευγάρι από 906 ευρώ έως 1.160 ευρώ, για έναν ενήλικα με ένα παιδί από 758 ευρώ έως 962 ευρώ, για ένα ζευγάρι με ένα παιδί από 1.126 ευρώ έως 1.440 ευρώ, για ένα ζευγάρι με δυο παιδιά 1.347 ευρώ έως 1.720 ευρώ και για ένα ζευγάρι με δυο παιδιά και επιπλέον εξαρτώμενο μέλος από 1.555 ευρώ έως 2.016 ευρώ. Επίσης, για ένα ζευγάρι με τρία παιδιά οι εύλογες μηνιαίες δαπάνες διαβίωσης προσδιορίζονται από 1.568 ευρώ έως 2000 ευρώ, για ζευγάρι με τρία παιδιά και ένα εξαρτώμενο μέλος από 1.776 ευρώ έως 2.296 ευρώ και τέλος για ζευγάρι με 4 παιδιά 1788 ευρώ έως 2.280.
Αναλυτικά οι εύλογες δαπάνες διαβίωσης ανά ομάδα δαπανών (παρατίθεται προς σύγκριση το διάμεσο καθαρό εισόδημα οικ. έτους 2013 και το όριο φτώχειας για κάθε τύπο νοικοκυριού):
Τα ποσά των εύλογων δαπανών διαβίωσης είναι καθαρά μετά την αφαίρεση των φόρων (όπως προκύπτουν στο εκκαθαριστικό σημείωμα της εφορίας) και αφού αφαιρεθεί η δόση του δανείου για τους δανειολήπτες και το ποσό του ενοικίου για τους ενοικιαστές.
Οι ομάδες καθορίζονται ως εξής:
- 1η ομάδα: αφορά τις πιο βασικές δαπάνες για τη διαβίωση του νοικοκυριού, οι οποίες περιλαμβάνεται η διατροφή, η ένδυση και υπόδηση, τα λειτουργικά έξοδα κατοικίας, η μετακίνηση, η επισκευή και συντήρηση επίπλων και οικιακού εξοπλισμού, τα είδη οικιακής κατανάλωσης και ατομικής φροντίδας, η ενημέρωση και μόρφωση, οι υπηρεσίες τηλεφωνίας και ταχυδρομείων, τα είδη και οι υπηρεσίες υγείας, οι υπηρεσίες εκπαίδευσης, οι υπηρεσίες κοινωνικής προστασίας και οι οικονομικές υπηρεσίες.
- 2η ομάδα: περιλαμβάνει επιπλέον δαπάνες εστίασης.
- 3η ομάδα: περιλαμβάνει επιπλέον διαρκή αγαθά και συσκευές.
- 4η ομάδα: περιλαμβάνει επιπλέον δαπάνες για κατανάλωση αλκοολούχων ποτών και καπνού, αεροπορικές μετακινήσεις, τουριστικές υπηρεσίες και υπηρεσίες αναψυχής, πολιτισμού και αθλητισμού.
Πως λειτουργεί στην πράξη
Σύμφωνα με τον Κώδικα Δεοντολογίας Τραπεζών που βρίσκεται υπό διαβούλευση, το πιστωτικό ίδρυμα οφείλει να λαμβάνει υπόψη τις εύλογες δαπάνες διαβίωσης του οφειλέτη, κατά την αξιολόγηση της δυνατότητας αποπληρωμής.
Συγκεκριμένα, η τράπεζα θα πρέπει να παρέχει Τυποποιημένη Κατάσταση Οικονομικής Πληροφόρησης, στην οποία ο οφειλέτης θα δηλώνει στοιχεία για τις δαπάνες διαβίωσης του νοικοκυριού, τα οποία θα συσχετίζονται με τις προσδιορισμένες εύλογες δαπάνες διαβίωσης.
Οι πληροφορίες αυτές θα αξιοποιούνται, σε συνδυασμό με άλλα στοιχεία, ώστε να αξιολογηθεί:
- Η οικονομική κατάσταση του δανειολήπτη
- το συνολικό ύψος και η φύση των χρεών του δανειολήπτη,
- η τρέχουσα ικανότητα αποπληρωμής του δανειολήπτη
- το ιστορικό οικονομικής συμπεριφοράς του δανειολήπτη και,
- η προβλεπόμενη και αναμενόμενη ικανότητα αποπληρωμής του δανειολήπτη, λαμβάνοντας υπόψη το επίπεδο των εύλογων δαπανών διαβίωσης.
Μετά από αυτή την αξιολόγηση, η τράπεζα θα είναι υποχρεωμένη να προχωρήσει σε ρύθμιση η οποία θα είναι προσαρμοσμένη στο προφίλ του οφειλέτη, ώστε να συνεχίσει να εξυπηρετεί το δάνειό του.
Σε κάθε περίπτωση, εφόσον ο οφειλέτης δεν μπορεί να εξυπηρετήσει την παρεχόμενη ρύθμιση διατηρεί το δικαίωμα προσφυγής του στο ν. 3869/2010, όπως τροποποιήθηκε από το ν. 4161/2013, όπου δικαστικά θα προσδιοριστεί η διευθέτηση της οφειλής.
Αναλυτικά η εισήγηση στο Συμβούλιο Ιδιωτικού Χρέους.