Στην αξιολόγηση του προγράμματος έχει επικεντρωθεί πλέον το ενδιαφέρον της κυβέρνησης, μετά την αποδοχή της παρουσίας του ΔΝΤ στο τρίτο πρόγραμμα, από ελληνικής πλευράς. Κι ενώ η ελληνική πλευρά ελπίζει σε άμεση ολοκλήρωση της διαδικασίας, προσδιορίζοντάς την χρονικά στα τέλη Φεβρουαρίου, όμως οι εκτιμήσεις των δανειστών διαφέρουν, με τελευταία αυτήν της Κριστίν Λαγκάρντ, που την προσδιορίζει στο δεύτερο τρίμηνο του 2016.
Με τα τεχνικά κλιμάκια να καταφθάνουν στην Αθήνα αύριο και τους επικεφαλής την επόμενη ή την μεθεπόμενη εβδομάδα, η πρόθεση της κυβέρνησης είναι να γίνουν όλα γρήγορα. Τα μηνύματα όμως, των δανειστών, δεν συνάδουν στο γρήγορο κλείσιμο της αξιολόγησης.
Σκληρή στάση του ΔΝΤ
Ο πρώτος σκόπελος που πρέπει να ξεπεραστεί είναι αυτός του Ασφαλιστικού. Για το ζήτημα η ευρωπαϊκή πλευρά των δανειστών, χωρίς να εκφράζει άποψη, δείχνει μια αρχική αποδοχή της ελληνικής πρότασης, η πλευρά του Ταμείου, ωστόσο, σε μια πρώτη χθεσινή δήλωσή της, σημειώνει ότι «ζητήσαμε αγελάδα και πήραμε γάτα».
Ακόμα δυσκολότερο φαίνεται το ζήτημα της κάλυψης του δημοσιονομικού κενού, που φαίνεται δύσκολο να καλυφθεί χωρίς τη λήψη νέων μέτρων. Στο ζήτημα αυτό αποτυπώνονται και πάλι διαφορετικές εκτιμήσεις μεταξύ Αθήνας και δανειστών. Η μεν κυβέρνηση θεωρεί ότι βάσει του προϋπολογισμού οδηγούμαστε σε μικρό πρωτογενές πλεόνασμα για το 2015, ενώ η πλευρά των δανειστών ότι πρέπει να ληφθούν νέα μέτρα, ώστε να καλυφθεί το κενό που υπολογίζεται για το 2016.
«Το ΔΝΤ βλέπει μια πολιτική διαδικασία στην Αθήνα, αλλά δεν ξέρουμε πόσο θα διαρκέσει. Ίσως μέχρι το δεύτερο τρίμηνο του 2016», σημείωνε χθες η Κριστίν Λαγκάρν στην Sueddeutsche Zeitung. Ο Ευκλείδης Τσακαλώτος από την άλλη, μία μέρα νωρίτερα είχε εκτιμήσει, μιλώντας στην Handelsblatt, ότι ο έλεγχος μπορεί να κλείσει σε τέσσερις εβδομάδες.
Η διάρκεια του ελέγχου θα κριθεί από τα νέα δημοσιονομικά μέτρα που πρέπει να ληφθούν. Σύμφωνα με την Καθημερινή, το ΔΝΤ διατηρεί σκληρή στάση, ζητώντας νέα μέτρα ύψους 1, 8 δις ευρώ (1% του ΑΕΠ), εκτός αυτών που έχουν ήδη συμφωνηθεί και εν έχουν εφαρμοστεί ακόμα και πέραν όσων πρέπει να ληφθούν για τη διετία 2017 – 2018 (1,8 δις ευρώ).
Θεωρεί μάλιστα ότι, οι νέες παρεμβάσεις θα πρέπει να προέλθουν από τις συντάξεις, με δεδομένο ότι η κυβέρνηση δεν θέλει να περικόψει μισθούς και η οικονομία δεν αντέχει άλλους φόρους.
Από την πλευρά της Κομισιόν και αυτήν των Ευρωπαίων δανειστών γενικότερα, εκτιμάται ότι το δημοσιονομικό κενό θα είναι στο μισό, περίπου 900 εκατ. ευρώ και εμφανίζονται διαλλακτικότεροι από το ΔΝΤ. Η σκληρή στάση που κρατά το ΔΝΤ προβληματίζει Αθήνα και Ευρώπη, κυρίως ως προς το θέμα του χρέους.
Αναφορικά με το δημοσιονομικό κενό, η ελληνική πλευρά παρατηρεί ότι με τα στοιχεία του τελευταίου ελέγχου για την πορεία των εσόδων, σημειώνεται υπεραπόδοση του περσινού προϋπολογισμού, στο σκέλος των εσόδων κατά 1, 9 δις ευρώ. Μάλιστα, αρμόδια στελέχη αναφέρουν στην Καθημερινή ότι, μόνο τα φορολογικά έσοδα ήταν τουλάχιστον 700 εκατ. ευρώ υψηλότερα από τους στόχους που είχαν τεθεί, λόγω του ότι οι στόχοι αυτοί ήταν αρκετά υποτιμημένοι.
Η γραμμή άμυνας της Αθήνας έναντι των απαιτήσεων για νέα μέτρα
Η «γραμμή άμυνας» της κυβέρνησης, έναντι των απαιτήσεων για νέα δημοσιονομικά μέτρα στηρίζεται στα εξής επιχειρήματα:
1. Το 2015 καταγράφηκε υπεραπόδοση των εσόδων και του προϋπολογισμού, που συνολικά –και σε ταμειακή βάση– ανέρχεται σε 1,9 δισ. ευρώ. Μάλιστα, το μεγαλύτερο μέρος αυτής της υπεραπόδοσης αποδίδεται σε μόνιμου χαρακτήρα φορολογικά έσοδα (όπως αυτά από τον ΦΠΑ) που θα έχουν θετική επίπτωση και στους προϋπολογισμούς του 2016 και των επόμενων ετών. Στο πλαίσιο αυτό, αρμόδια στελέχη αναφέρουν ότι για το 2015 ο προϋπολογισμός κλείνει με ένα μικρό πρωτογενές πλεόνασμα τελικά (αντί στόχου για πρωτογενές έλλειμμα 0,25% του ΑΕΠ), το οποίο βελτιώνει την εικόνα και των επόμενων προϋπολογισμών. «Αν επικυρωθεί και από τους θεσμούς ότι το δημοσιονομικό κενό είναι μικρότερο από ό,τι προβλεπόταν, τότε δεν χρειάζεται και κανένα επιπλέον δημοσιονομικό μέτρο» αναφέρουν τα ίδια στελέχη. Και στο πλαίσιο αυτό, η συζήτηση για το επικαιροποιημένο Μεσοπρόθεσμο Πρόγραμμα (που θα πρέπει να περιλαμβάνει τα μέτρα για το 2017 και το 2018) θα είναι ευκολότερη, αφού θα απαιτούνται λιγότερα μέτρα από αυτά που έχουν προβλεφθεί.
2. Η κυβέρνηση θα εφαρμόσει τα μέτρα που έχουν συμφωνηθεί και ακόμα δεν έχουν υλοποιηθεί. Πρόκειται για:
- Την περικοπή των αμυντικών δαπανών κατά 350 εκατ. ευρώ φέτος.
- Την αύξηση των εσόδων κατά 150 εκατ. ευρώ φέτος από την αλλαγή της φορολογίας εισοδήματος.
- Την αύξηση των εσόδων κατά 120 εκατ. ευρώ από τα VLT’s.
- Την αύξηση των εσόδων κατά 150 εκατ. ευρώ από την αύξηση των συντελεστών φορολόγησης των εισοδημάτων από τα ενοίκια.
Η υλοποίηση αυτών των μέτρων (συνολικού ύψους 770 εκατ. ευρώ) είναι βασικό προαπαιτούμενο για να μην προκύψει πρόβλημα στην εκτέλεση του φετινού προϋπολογισμού.
3. Το υπουργείο Οικονομικών θα προχωρήσει στην εκπόνηση νέας έκθεσης ελέγχου των κρατικών δαπανών (spending review), ώστε να προκύψουν επιπλέον εξοικονομήσεις. Ηδη, η Αθήνα έχει στείλει το σχετικό αίτημα για παροχή τεχνικής βοήθειας για το spending review σε Κομισιόν και ΔΝΤ. Παράλληλα, εξετάζεται και να έρθουν νωρίτερα μέτρα που θα βοηθήσουν στα έσοδα του προϋπολογισμού, όπως η εφαρμογή του συστήματος ηλεκτρονικών συναλλαγών (να γίνει από τώρα, αντί του Ιουνίου).
Σε ό,τι αφορά το άλλο μεγάλο θέμα του ελέγχου, το ασφαλιστικό, οι θεσμοί έχουν ενημερώσει για τις βασικές ενστάσεις τους επί της ελληνικής πρότασης. Αυτές είναι:
1. Τα ποσοστά αναπλήρωσης είναι υψηλά (σε ορισμένες περιπτώσεις ξεπερνούν ακόμα και το 100%).
2. Η δημοσιονομική επίπτωση των μέτρων και κυρίως για το 2017-2018. Ακόμα δεν έχει προσδιοριστεί η «τρύπα» που υπάρχει στο σύστημα.
3. Η μελλοντική βιωσιμότητα του συστήματος, δεδομένου ότι το ύψος της σύνταξης συνδέεται με την πορεία του ΑΕΠ.