Με τις τελικές αποφάσεις να αναμένεται να ληφθούν στο προγραμματισμένο για τις 24 Μαΐου, ολοκληρώθηκε το χθεσινό Eurogroup, που συγκλήθηκε εκτάκτως και ειδικά για την Ελλάδα.
Με τις δύο πλευρές να βρίσκονται πιο κοντά από ποτέ σε συμφωνία, υπήρξε ένας οδικός χάρτης πάνω στον οποίο αυτή θα βασιστεί. Καταρχήν συμφωνία για ελάφρυνση του χρέους, υπό ασαφείς όρους και σε τρεις δόσεις, υπό την προϋπόθεση ότι, η Βουλή των Ελλήνων θα ψηφίσει τα υπόλοιπα εναπομείναντα μέτρα («κόκκινα» δάνεια, Ταμείο Ιδιωτικοποιήσεων και έμμεσοι φόροι) και το μηχανισμό για τα έκτακτα μέτρα – ευρέως γνωστό ως «κόφτη» - πριν από τη σύγκληση του Eurogroup της 24ης Μαΐου. Η Ελλάδα, επιπλέον, θα πρέπει μέχρι το 2030, να πετυχαίνει πρωτογενές πλεόνασμα πάνω από το 3% του ΑΕΠ της.
Οι δηλώσεις των επικεφαλής των δανειστών ήταν ιδιαιτέρως σύντομες, αφού όπως ειπώθηκε, δεν είχαν και πολλά να προσθέσουν από το προηγούμενο Eurogroup. Οι τοποθετήσεις των αξιωματούχων, μετά τη δημοσιοποίηση του προσχεδίου της δήλωσης, ήταν ελάχιστες, καθώς οι αποφάσεις αναμένονται στη συνεδρίαση της επόμενης εβδομάδας.
Ο Γερούν Ντάισελμπλουμ σημείωσε ότι, η ελληνική πλευρά πρέπει τις επόμενες μέρες να νομοθετήσει όλα τα προαπαιτούμενα, αλλά και το μηχανισμό για τα έκτακτα μέτρα. Ο μηχανισμός αυτός μπορεί να λειτουργήσει βάσει της ελληνικής πρότασης, με διαφοροποιήσεις κυρίως στο βαθμό που τα μέτρα που θεσπιστούν με προσωρινό χαρακτήρα, την επόμενη χρονιά θα πρέπει να έχουν αντικατασταθεί με τα μέτρα που θα έχουν συμφωνηθεί με τους δανειστές. Μετά τη νομοθέτησή τους, θα έχουν μόνιμο και διαρθρωτικό χαρακτήρα.
Τα βασικά χαρακτηριστικά της ελληνικής πρότασης, σύμφωνα με την Καθημερινή, είναι ότι, από τις αυτόματες περικοπές δεν εξαιρούνται οι βασικές κρατικές δαπάνες – δηλαδή μισθοί και συντάξεις – αλλά, μόνο λίγες κατηγορίες κρατικών δαπανών.
Η συζήτηση για το χρέος
«Σήμερα ανοίγουμε τον διάλογο και εξερευνούμε τις επιλογές που έχουμε», δήλωσε αναφορικά με το χρέος ο πρόεδρος του Eurogroup, συμπληρώνοντας ότι, χωρίς ελάφρυνση, η Ελλάδα δεν θα μπορεί να αποπληρώσει το χρέος της. «Πιστεύω ότι θα υπάρξει πρόβλημα βιωσιμότητας του χρέους και αυτό θα πρέπει να το αντιμετωπίσουμε», είπε.
Σύμφωνα με το έγγραφο, πάνω στο οποίο βασίζονται επί του παρόντος οι συζητήσεις, το οποίο φέρει τις υπογραφές της Κομισιόν, της ΕΚΤ και του ΕSM, στα μέτρα για το χρέος δεν περιλαμβάνεται το κούρεμά του. Ωστόσο, σύμφωνα με τον επικεφαλής του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας, Κλάους Ρέγκλινγκ, ανάμεσα στις επιλογές που θα εξεταστούν θα είναι η επιμήκυνση των αποπληρωμών, το πάγωμα των επιτοκίων στα σημερινά χαμηλά επίπεδα, η εξαγορά των δανείων με πιο ευνοϊκό επιτόκιο και πρόβλεψη μέτρων που – μεταξύ άλλων – θα αποτρέπει τις μαζικές πληρωμές χρέους.
Ο Ευκλείδης Τσακαλώτος, από την πλευρά του, έκανε λόγο για «μεγάλη ανακούφιση που το θέμα του χρέους τέθηκε στο τραπέζι του Εurogroup».
Τα επόμενα βήματα
Με σύσκεψη του υπουργικού συμβουλίου ξεκινά η σημερινή μέρα για την κυβέρνηση. Το Μαξίμου εξέφρασε την αισιοδοξία και την ικανοποίησή του για τα αποτελέσματα του χθεσινού Eurogroup, ενώ ο Πρωθυπουργός είχε τηλεφωνικές επικοινωνίες με τους αρχηγούς των κομμάτων της αντιπολίτευσης και ενημέρωσε τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας διά ζώσης.
Το υπουργικό συμβούλιο συνεδριάζει στις 13:00, ενώ η δουλειά των τεχνικών κλιμακίων συνεχίζεται αδιάκοπα, με χρονικό ορίζοντα την 24η Μαΐου. Ο Γερούν Ντάισελμπλουμ έδωσε εντολή στο EuroWorking Group να εξετάσει όλες τις επιλογές για το χρέος και να τις χωρίσει σε τρεις χρονικές δόσεις.
Βραχυπρόθεσμα θα εξεταστούν οι τρόποι με τους οποίους μπορεί να γίνει η καλύτερη διαχείριση του χρέους, κατά τη διάρκεια του προγράμματος, δηλαδή μέχρι το 2018. Μεσοπρόθεσμα να βρεθούν συγκεκριμένα μέτρα, όπως αυτά που αναφέρθηκαν παραπάνω, μεταξύ των οποίων η επιμήκυνση των πληρωμών, αλλά και η χρήση των κερδών των κεντρικών τραπεζών από τα ελληνικά ομόλογα, ύψους 8 δισ. Μακροπρόθεσμα θα πρέπει να προταθούν συγκεκριμένα μέτρα, τα οποία θα μπορούν να εφαρμοστούν μόνο μετά τη λήξη του προγράμματος, το 2018 και εφόσον αυτά χρειαστούν και μόνο αν η Ελλάδα θα έχει εφαρμόσει το πρόγραμμα.
Σύμφωνα με κύκλους του υπουργείου Οικονομικών, «για πρώτη φορά οι απαραίτητες ενέργειες για την ελάφρυνση του χρέους διατυπώνονται ρητά και καθορίζουν μια συγκεκριμένη διαδικασία σε βραχυπρόθεσμο, μεσοπρόθεσμο και μακροπρόθεσμο ορίζοντα».
Ο πρόεδρος του Eurogroup υπογράμμισε ιδιαιτέρως το ζήτημα του Ταμείου Αποκρατικοποίησεων, το οποίο αποκάλεσε «θεμέλιο λίθο» του προγράμματος του ESM και τόνισε ότι, θα πρέπει μέχρι τον Ιούνιο του 2016 θα πρέπει να έχει οριστεί το εποπτικό συμβούλιο και το Ταμείο θα πρέπει να έχει τεθεί σε λειτουργία, το αργότερο μέχρι τον Σεπτέμβριο.
Οι ασάφειες της συμφωνίας
Με μια προσεκτικότερη ανάγνωση της ανακοίνωσης του Eurogroup, αλλά και των δηλώσεων των αξιωματούχων για το χρέος, διαφαίνεται ότι, ουσιαστικά, επιβλήθηκε η γραμμή Σόιμπλε, δηλαδή καμία ουσιώδης απόφαση για το χρέος πριν το 2018 και χωρίς να έχει επιβεβαιωθεί τότε η πιστή εφαρμογή του προγράμματος.
Ο Υπουργός Οικονομικών είπε ότι, συγκριτικά με τις ανακοινώσεις του 2012, η παρούσα απόφαση για έναρξη των συζητήσεων για το χρέος δεν έχουν την προϋπόθεση «αν είναι αναγκαίο». Όμως, στη χθεσινή ανακοίνωση του Eurogroup, γίνεται αναφορά στο «αν χρειάζεται», αναφορικά με τη λήψη μακροπρόθεσμων μέτρων για τη βιωσιμότητα του χρέους, η οποία θα ερευνηθεί μόνο μετά την ολοκλήρωση του προγράμματος.
Ουσιαστικά, το μόνο χειροπιαστό αποτέλεσμα που πήρε η Αθήνα για το άμεσο χρονικό διάστημα, είναι οι ρυθμίσεις, ήσσονος σημασίας (διαφορά επιτοκίων μεταξύ μακροχρόνιων και βραχυχρόνιων εκδόσεων μέσω των οποίων δανείζεται ο ESM και εν συνεχεία δανείζει την Ελλάδα). Επίσης, μια νέα δέσμευση των Ευρωπαίων για σαφέστερα χρονοδιαγράμματα για την αντιμετώπιση του χρέους, που μένει να φανεί αν πρόκειται είναι επαρκή για τις αγορές, ειδικά από τη στιγμή που δεν έχει «μιλήσει» το ΔΝΤ και δεν έχουν δοθεί λεπτομέρειες.
Η δεύτερη ασάφεια βρίσκεται εκεί ακριβώς: στη σιωπή του Ταμείου. Σύμφωνα με τον Έλληνα Υπουργό Οικονομικών, το Ταμείο έμεινε ικανοποιημένο με το θέμα του χρέους τέθηκε στο Eurogroup, όμως, η πρόταση για το χρέος πρέπει να είναι πιο σαφής. Εδώ ακριβώς «κρύβεται» και μια πιθανή εμπλοκή προς το Eurogroup της 24ης Μαΐου. Μια εμπλοκή η οποία μπορεί να «βγει» από την απροθυμία του ΔΝΤ να υπογράψει τη συμφωνία για το κλείσιμο της αξιολόγησης, θεωρώντας ότι το πρόγραμμα δεν είναι βιώσιμο χωρίς αναπροσαρμογή των δημοσιονομικών στόχων και χωρίς τη λήψη συγκεκριμένων μέτρων για το χρέος.
Η εκταμίευση της δόσης, σύμφωνα με τον πρόεδρο του Eurogroup, δεν συνδέεται άμεσα με τις αποφάσεις για το χρέος, αλλά με τη νομοθέτηση συγκεκριμένων μέτρων και μεταρρυθμίσεων, ξεκαθαρίζοντας, παράλληλα, την αναγκαιότητα της συμμετοχής του Ταμείου στο πρόγραμμα και την εκταμίευση της δόσης.
Η τρίτη ασάφεια έχει να κάνει με την νομοθέτηση συγκεκριμένων μέτρων. Αν στον πρώτο έλεγχο, τον Μάιο του 2017, διαπιστωθεί εκτροχιασμός, θα ενεργοποιηθούν τα προσωρινά μέτρα, τα οποία όπως προαναφέρθηκε, θα μονιμοποιηθούν τον επόμενο χρόνο. Αυτό σημαίνει, νέες αυξήσεις φόρων.
Παρά τις αναφορές του Ευκλείδη Τσακαλώτου για εξαιρέσεις, όπως αυτές των επιδομάτων ανεργίας, από τον μηχανισμό αυτομάτων περικοπών, η ανακοίνωση του Eurogroup καθιστά σαφές ότι, αυτές οι εξαιρέσεις θα πρέπει να συμφωνηθούν με τους δανειστές.