Του Νίκου Ρογκάκου
Αντιμέτωπη με ένα ακόμα γρίφο βρίσκεται η Ελληνική κυβέρνηση, εν όψει της έναρξης της δεύτερης αξιολόγησης. Οι επικεφαλής αναμένονται μέσα στην εβδομάδα στην Αθήνα, προκειμένου να πιάσουν και πάλι δουλειά, ενώ από σήμερα τα τεχνικά κλιμάκια ξεκινούν την προετοιμασία των επαφών της κυβέρνησης με τους θεσμούς.
Με την έναρξη του νέου κύκλου των διαβουλεύσεων η κυβέρνηση θα αναζητήσει λύσεις σε όλα τα ανοιχτά μέτωπα ενώ ταυτόχρονα θα διεκδικήσει ταχεία ολοκλήρωση της αξιολόγησης, με στόχο να μην τραβήξει και αυτή η αξιολόγηση όσο και οι προηγούμενες. Για να πετύχει όμως τη λύση του γρίφου θα πρέπει να βρει τις απαντήσεις στα τέσσερα βασικά ερωτήματα αυτής της αξιολόγησης, ενώ στο βάθος θα καραδοκεί πάντα ο σκληρός Βόλφγκανγκ Σόιμπλε.
Η διάρκεια της αξιολόγησης
Η κυβέρνηση θέλει το αργότερο μέχρι το τέλος Νοεμβρίου να έχει ολοκληρώσει τη διαδικασία της αξιολόγησης και στο Eurogroup της 5ης Δεκεμβρίου να ληφθεί η πολιτική απόφαση για την εκταμίευση της δόσης των 6,1 δις ευρώ.
Με λίγα λόγια το οικονομικό επιτελείο επιθυμεί να σπάσει όλα τα «μνημονιακά ρεκόρ», από τη στιγμή που η πρώτη αξιολόγηση του τρίτου μνημονίου κράτησε σχεδόν ένα χρόνο. Σχεδόν ένα χρόνο είχε κρατήσει και η 5η αξιολόγηση του προηγούμενου μνημονίου, η οποία δεν ολοκληρώθηκε ποτέ εξαιτίας των εκλογών και της αλλαγής κυβέρνησης τον Ιανουάριο του 2015. Αλλά και στο σύνολο των 7 μνημονιακών χρόνων και των τριών μνημονίων όλες οι κυβερνήσεις έχουν καταφέρει να κλείσουν συνολικά μόλις 5 ολοκληρωμένες αξιολογήσεις.
Από την πλευρά τους οι δανειστές ως πιθανό χρόνο ολοκλήρωσης της αξιολόγησης θεωρούν τις αρχές του 2017. Για αυτό όμως θα παίξουν ρόλο πολλοί παράγοντες οι οποίοι δεν έχουν να κάνουν όλοι με το περιεχόμενο των διαπραγματεύσεων.
Η "βαριά" ατζέντα
Η ατζέντα της διαπραγμάτευσης είναι προσυμφωνημένη από το καλοκαίρι του 2015, όταν και υπογράφηκε το τρίτο μνημόνιο. Θεωρητικά για τους δανειστές οι υποχρεώσεις της Ελλάδας «είναι γραμμένες σε πέτρα και δεν αλλάζουν», όπως λέει χαρακτηριστικά σε ανεπίσημες συζητήσεις του παράγοντας της Κομισιόν.
Όπως όμως έχει γίνει σαφές όλα τα χρόνια του μνημονίου, οι δανειστές κατά καιρούς έχουν ανοίξει θέματα εκτός ατζέντας με την απαίτηση μάλιστα να συμπεριληφθούν ως υποχρέωση προκειμένου να ολοκληρωθεί η εκάστοτε αξιολόγηση.
Το μεγαλύτερο και πιο δύσκολο πολιτικά θέμα είναι τα εργασιακά, όπου οι απαιτήσεις των δανειστών και κυρίως του ΔΝΤ είναι γνωστές για την απελευθέρωση των ομαδικών απολύσεων, τον κατώτατο μισθό, τις κλαδικές συμβάσεις και τον συνδικαλιστικό νόμο.
Στην ατζέντα, μεταξύ άλλων, υπάρχει η πορεία των αποκρατικοποιήσεων με την μεταφορά στο Υπερταμείο και των υπόλοιπων ΔΕΚΟ, ο εξωδικαστικός συμβιβασμός για τα κόκκινα δάνεια, η πλήρωση των κενών θέσεων στα διοικητικά συμβούλια των τραπεζών, η τοποθέτηση διοικητικού συμβουλίου στο νέο υπερταμείο, το άνοιγμα των υπόλοιπων «κλειστών» επαγγελμάτων.
Σε όλα αυτά, το Ταμείο απαιτεί εδώ και καιρό να προσθέσει:
- μείωση του αφορολόγητου στις 5.000 ευρώ
- κατάργηση φοροαπαλλαγών
- νέες περικοπές στις συντάξεις
Τα θέματα αναμένεται να μπουν στο τραπέζι στο πλαίσιο της συζήτησης για την κατάρτιση του νέου Μεσοπρόθεσμού Προγράμματος Δημοσιονομικής Στρατηγικής 2017-2021, καθώς εκεί θα ανοίξει το θέμα των δημοσιονομικών έστω και αν δεν υπάρχει στον κατάλογο των θεμάτων που περιλαμβάνει η δεύτερη αξιολόγηση.
"Όλα" για το χρέος
Η επιτυχής ολοκλήρωση της β΄ αξιολόγησης θα ανοίξει κι επίσημα το δρόμο εφαρμογής των βραχυπρόθεσμών μέτρων διευθέτησης του χρέους. Ωστόσο, η Αθήνα επιθυμεί διακαώς να ανοίξει η κουβέντα για την μακροπρόθεσμη διευθέτηση, ώστε να σταλεί σαφές μήνυμα στο εσωτερικό και στο εξωτερικό ότι η ελληνική οικονομία μπαίνει σε τροχιά εξόδου από την κρίση.
Η ολοκλήρωση της δεύτερης αξιολόγησης και κυρίως το θέμα του χρέους θα κρίνουν και την παραμονή του ΔΝΤ στο ελληνικό πρόγραμμα. Ως το τέλος του έτους, το Ταμείο πρέπει να έχει έτοιμη την έκθεση βιωσιμότητας του ελληνικού χρέους, με βάση την οποία θα πάρει την απόφαση του.
Τα σενάρια είναι πολλά και όλα τα μέτωπα είναι ανοιχτά ειδικά από τη στιγμή που το Ταμείο έχει ξεκαθαρίσει ότι εάν το χρέος δεν καταστεί βιώσιμο το ίδιο δεν μπορεί να συμφωνήσει σε νέο πρόγραμμα με την Ελλάδα. Σε αυτή τη διαπραγμάτευση θα μετέχει και πάλι ως τεχνικός σύμβουλος. Ωστόσο, η εκκρεμότητα για την παραμονή του ή όχι στο πρόγραμμα το καθιστά αυτόματα βασικό παίχτη στη λήψη αποφάσεων.
"Και στο βάθος" ο Σόιμπλε
Ο Γερμανός Υπ. Οικονομικών Βόλφγκανγκ Σόιμπλε, αποτελεί ιδιαίτερη περίπτωση στην υπόθεση της δεύτερης αξιολόγησης. Ο ίδιος είναι σκληρός διαπραγματευτής, φορέας συγκεκριμένων απόψεων για την Ευρωπαϊκή Ένωση και το μέλλον της (μεταξύ πολλών άλλων στους κύκλους της Ε.Ε), με εμμονές για το Ελληνικό πρόγραμμα, ενώ βλέπει όλα τα θέματα περισσότερο από την νομική και κυρίως την πολιτική τους σκοπιά και λιγότερο από την καθαρά οικονομική.
Αυτό όμως που θα κρίνει την στάση του, τόσο στο θέμα της αξιολόγησης όσο και στο θέμα της διαμάχης με το ΔΝΤ θα είναι οι Γερμανικές εκλογές σε ένα χρόνο και οι προσωπικές του πολιτικές φιλοδοξίες.
Η επιδίωξη του είναι να «τετραγωνίσει τον κύκλο». Δηλαδή το ΔΝΤ να βάλει χρήματα παραμένοντας στο Ελληνικό πρόγραμμα, χωρίς όμως οι Ευρωπαίοι να ρυθμίσουν μακροπρόθεσμα το χρέος. Δεύτερη σκέψη του το Ταμείο να παραμείνει ως τεχνικός σύμβουλος μέχρι τις Γερμανικές εκλογές και μετά να ξαναγίνει η συζήτηση.
Σε περίπτωση άμεσης αποχώρησης του ΔΝΤ ο κ. Σόιμπλε θα έχει θέμα με την κοινοβουλευτική ομάδα του κόμματος του, καθώς ο ίδιος τους είχε υποσχεθεί ότι το Ταμείο δεν πρόκειται να φύγει από το Ελληνικό πρόγραμμα. Ο ίδιος φαίνεται πως αυτή τη στιγμή θέλει να κερδίσει χρόνο, μεταθέτοντας για το μέλλον όλες τις απαντήσεις. Μόνο δεδομένο ότι ο κ. Σόιμπλε έχει αποδείξει ότι μπορεί να «τετραγωνίσει τον κύκλο» και ότι όταν το παιχνίδι πάει στις καθυστερήσεις στο τέλος κερδίζει.