Αποφασισμένοι να μην υπάρχει στη λήξη του προγράμματος καμία εκκρεμότητα σε οποιονδήποτε τομέα της κυβερνητικής πολιτικής είναι οι πιστωτές, όπως προκύπτει από το κείμενο του επικαιροποιημένου μνημονίου, που συμφωνήθηκε το βράδυ του περασμένου Σαββάτου με τους θεσμούς και αποκαλύπτει η «Καθημερινή».
Στο συμπληρωματικό μνημόνιο (Supplemental Memorandum of Understanding) και στο τεχνικό μνημόνιο που το συνοδεύει, καθορίζονται λεπτομερώς όχι μόνον όσα πρέπει να κάνει η κυβέρνηση για να κλείσει η τρέχουσα αξιολόγηση, αλλά και όσα –πολλά– δεσμεύεται να υλοποιήσει προκειμένου να ολοκληρωθεί η τέταρτη και τελευταία αξιολόγηση: από την περιώνυμη επενδυτική τράπεζα –που δεν είναι τελικά τράπεζα αφού δεν θα χορηγεί δάνεια– έως τη φορολογική πολιτική, από τις αλλαγές στους νόμους για τις ανώνυμες εταιρείες και για τις συγχωνεύσεις επιχειρήσεων έως την πώληση των λιγνιτικών μονάδων της ΔΕΗ, από τη συμμετοχή του ΕΦΚΑ στην αύξηση κεφαλαίου της Τράπεζας Αττικής έως τις νέες περικοπές των συντάξεων, από το ποιος, πότε και με ποιον τρόπο θα αποφασίσει την επίσπευση της μείωσης του αφορολογήτου ορίου μέχρι το τι θα γίνει με τις κλαδικές συμβάσεις εργασίας και τη διαιτησία, από τη χρηματοδότηση του ΟΑΣΘ και τα διόδια της Εγνατίας έως την πώληση των συμμετοχών του Δημοσίου σε όλες τις μεγάλες επιχειρήσεις και από το χρονοδιάγραμμα στο Ελληνικό έως την παραχώρηση του Θριασίου. Κοινός τόπος σε όλα σχεδόν είναι η ρητή αναφορά πως οτιδήποτε θα γίνει ύστερα από διαβούλευση και έγκριση από τους θεσμούς, ειδικά σε ό,τι αφορά το τραπεζικό σύστημα, τα κόκκινα δάνεια, τον νόμο Κατσέλη, την πώληση των μονάδων της ΔΕΗ.
Ουσιαστικά, το μνημόνιο περιγράφει ένα καυτό τετράμηνο μεταξύ Μαρτίου και Ιουνίου 2018, στη διάρκεια του οποίου η κυβέρνηση πρέπει να ολοκληρώσει έναν τεράστιο όγκο προαπαιτουμένων, προκειμένου να κηρύξει το... τέλος των μνημονίων.
Τον Μάιο θα κριθεί η επίσπευση μείωσης του αφορολόγητου ορίου
Ορίζεται ρητώς πως τον Μάιο του 2018 η κυβέρνηση θα επισπεύσει τη μείωση του αφορολόγητου ορίου, ώστε να ισχύσει το 2019 αντί του 2020, εάν το ΔΝΤ σε συνεργασία με τους ευρωπαϊκούς θεσμούς και τις ελληνικές αρχές «θεωρεί, στη βάση μιας διαφανούς εκτίμησης, ότι απαιτείται η εμπροσθοβαρής εφαρμογή της, προκειμένου να επιτευχθεί ο συμφωνηθείς στόχος για πρωτογενές πλεόνασμα 3,5%...». Επιπροσθέτως, κι αν μετά την εφαρμογή των περικοπών, υπάρχει δημοσιονομικό περιθώριο, η κυβέρνηση θα μπορεί να νομοθετήσει τα «αντίμετρα» που είχαν συμφωνηθεί (μεταξύ άλλων μείωση συντελεστών φορολογίας φυσικών προσώπων και εισφοράς αλληλεγγύης, φορολογίας επιχειρήσεων και ΕΝΦΙΑ). Ωστόσο, σημειώνεται πως το ποσό των αντιμέτρων που θα εφαρμοστούν «θα είναι σύμφωνα με την εκτίμηση των θεσμών για την υπέρβαση του δημοσιονομικού στόχου».
Τον Μάρτιο του 2018 θα πρέπει να αναθεωρηθεί «το ευνοϊκό φορολογικό καθεστώς για τη ναυτιλία, υπό το φως των κατευθύνσεων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.
Τον Μάρτιο, επίσης, θα θεσμοθετηθεί η εξίσωση των αντικειμενικών τιμών ζώνης των ακινήτων με τις εμπορικές τιμές και θα συγκροτηθεί μια ειδική ομάδα και ένα μόνιμο πληροφοριακό σύστημα για την αναπροσαρμογή τους. Επίσης, δεσμεύεται η κυβέρνηση πως θα κάνει όλες τις αναγκαίες προσαρμογές στον ΕΝΦΙΑ –αυξάνοντας τους συντελεστές ή επιβάλλοντας τοn φόρο σε περισσότερα ακίνητα– προκειμένου να εισπράξει το ίδιο ποσό. Τον Μάιο οι αρχές θα θεσμοθετήσουν την προσαρμογή των συντελεστών και τη διεύρυνση της φορολογικής βάσης, αν χρειαστεί, με δημοσιονομικά ουδέτερο τρόπο, ούτως ώστε να εκδοθούν τα εκκαθαριστικά του ΕΝΦΙΑ τον Αύγουστο του 2018.
Δεσμεύσεις
Επιπλέον, η κυβέρνηση δεσμεύεται πως δεν θα εισαγάγει νέες ρυθμίσεις ή άλλα μέτρα αμνήστευσης ή διακανονισμού ληξιπρόθεσμων οφειλών, ούτε θα παρατείνει τις υφιστάμενες και πως θα προχωρήσει στη λήψη αναγκαστικών μέτρων κατά των οφειλετών που δεν εξυπηρετούν τις τρέχουσες ρυθμίσεις ή τις τρέχουσες υποχρεώσεις τους εγκαίρως.
Περικοπές συντάξεων, αναθεώρηση των οικογενειακών επιδομάτων
Εκτός από τη μείωση των συντάξεων με δημοσιονομική απόδοση 1% του ΑΕΠ το 2019, θα επανυπολογιστούν οι υφιστάμενες συντάξεις (εκτός ΟΓΑ) με βάση τις νέες παραμέτρους υπολογισμού. Για τους ασφαλισμένους στο ΕΤΕΑ, όλα τα δεδουλευμένα δικαιώματα έως το 2014 θα επανυπολογιστούν με συντελεστή 0,45. Επίσης, θα επανεξεταστούν τα εφάπαξ προκειμένου να «διασφαλίζεται αναλογιστική δικαιοσύνη», δηλαδή θα μειωθούν ώστε να είναι αναλογικότερα με τις εισφορές που έχουν καταβληθεί.
Προαπαιτούμενο για την τρίτη αξιολόγηση είναι να ολοκληρωθεί η επεξεργασία τουλάχιστον του 30% των αιτήσεων για κύρια σύνταξη που υποβλήθηκαν μεταξύ 13 Μαΐου και Δεκεμβρίου 2016 και 3.500 αιτήσεις επικουρικών συντάξεων που υποβλήθηκαν από την 1.1.2015.
Για την 4η αξιολόγηση και έως τον Απρίλιο του 2018, θα πρέπει να έχει ολοκληρωθεί η επεξεργασία των αιτήσεων κύριας σύνταξης που υποβλήθηκαν το 2016, το 30% των αιτήσεων του 2017 και 13.800 αιτήσεις για επικουρική που υποβλήθηκαν το 2015 και το 2016. Η ΕΛΣΤΑΤ θα υποβάλει ερώτημα στη Eurostat αν ο ΕΔΟΕΑΠ (επικουρικό ταμείο εργαζομένων στα ΜΜΕ) είναι ιδιωτικού δικαίου και εάν δημοσιονομικά πρέπει να περιλαμβάνεται στους φορείς της γενικής κυβέρνησης. Επίσης, η κυβέρνηση θα απαγορεύσει με νόμο στον ΕΦΚΑ να χορηγεί δάνεια σε νομικά πρόσωπα ιδιωτικού δικαίου.
Κοινωνικά επιδόματα
Η κυβέρνηση δεσμεύεται ότι θα προχωρήσει σε μεγάλη αναθεώρηση των οικογενειακών επιδομάτων, ώστε να καταστεί πιο στοχευμένη και δίκαιη. Επίσης, θα επαναξιολογήσει το σύστημα απονομής αναπηρικών επιδομάτων, ώστε η χορήγησή τους να μη βασίζεται στο ποσοστό αναπηρίας, αλλά και στις δυνατότητες του αιτούμενου να είναι λειτουργικός. «Π.χ. η ικανότητα του ατόμου να έχει δραστηριότητες στην καθημερινότητά του», αναφέρεται. Επιπλέον, ορίζεται πως έως τον Απρίλιο του 2018, οι δικαιούχοι του Κοινωνικού Εισοδήματος Αλληλεγγύης που είναι ικανοί, αλλά δεν εργάζονται και δεν είναι ενταγμένοι σε κάποιο πρόγραμμα επιμόρφωσης ή κατάρτισης, θα πρέπει να εγγραφούν στον ΟΑΕΔ ως αναζητούντες εργασία.
Αγορά εργασίας
Στην επόμενη αξιολόγηση θα κριθεί η επαναφορά των κλαδικών συμβάσεων και της διαδικασίας προσφυγής στη διαιτησία. Τον Μάρτιο, ύστερα από διαβούλευση με τους κοινωνικούς εταίρους και σε συμφωνία με τους θεσμούς, η κυβέρνηση θα αναπτύξει έναν αξιόπιστο διοικητικό μηχανισμό που θα αξιολογεί την αντιπροσωπευτικότητα στις διαπραγματεύσεις για τις κλαδικές συμβάσεις. Ετσι θα κρίνεται αν η όποια σύμβαση έχει την απαιτούμενη αντιπροσωπευτικότητα για να εφαρμοστεί σε όλες τις επιχειρήσεις ενός κλάδου. Τον Ιανουάριο θα επανεξεταστεί και η διαδικασία διαμεσολάβησης και διαιτησίας, στη βάση μιας ανεξάρτητης νομικής γνωμοδότησης. Επίσης, τον Μάιο θα πρέπει να παρουσιαστεί το προσχέδιο του κώδικα εργατικής νομοθεσίας.
Απαίτηση θεσμών η αυστηροποίηση του νόμου Κατσέλη
Οι αλλαγές στον νόμο Κατσέλη, στην κατεύθυνση της αυστηροποίησής του, είναι προαπαιτούμενο τόσο για την τρίτη αξιολόγηση όσο και για την τελευταία. Οπως σημειώνεται, οι ελληνικές αρχές θα αξιολογήσουν την αποτελεσματικότητα του νομικού και θεσμικού πλαισίου του νόμου περί αφερεγγυότητας των νοικοκυριών (νόμος Κατσέλη) και θα υποβάλουν έκθεση που θα παρουσιάζει: α) τα στοιχεία που συγκεντρώθηκαν από τα δικαστήρια και β) την αξιολόγηση και περαιτέρω προτάσεις από τους φορείς (σ.σ.: τράπεζες) για την αντιμετώπιση των διαπιστωθεισών ελλείψεων, ιδίως όσον αφορά την ταχύτητα επεξεργασίας των υποθέσεων και την εξάλειψη του κινδύνου καταχρηστικών πρακτικών.
Τα πορίσματα και οι προτάσεις της έκθεσης θα συζητηθούν με τους θεσμούς. Για την τέταρτη αξιολόγηση, το μνημόνιο προβλέπει πως έως τον Απρίλιο του 2018 (βασικό παραδοτέο), «οι Αρχές θα τροποποιήσουν τον νόμο περί αφερεγγυότητας των νοικοκυριών και θα λάβουν πρόσθετες ενέργειες για την αντιμετώπιση των διαπιστωθεισών ελλείψεων, κυρίως με τη θέσπιση κατάλληλου μηχανισμού φιλτραρίσματος μη αποδεκτών αιτήσεων και για τη σημαντική μείωση του χρονικού διαστήματος μεταξύ της κατάθεσης της αίτησης και της έκδοσης της δικαστικής απόφασης».
Τράπεζα Αττικής - ΕΦΚΑ
Με το μνημόνιο μπαίνει φρένο ουσιαστικά στη συμμετοχή του ΕΦΚΑ στην αύξηση κεφαλαίου της Τράπεζας Αττικής. Ο ΕΦΚΑ κληρονόμησε από το ΤΣΜΕΔΕ το 50,6% της τράπεζας. «Τον Μάιο 2018, ο ΕΦΚΑ θα κάνει συγκεκριμένα βήματα για τη διαφοροποίηση του επενδυτικού χαρτοφυλακίου του, σύμφωνα με τις βέλτιστες πρακτικές, ώστε να διασφαλίσει ότι δεν κατέχει πλειοψηφικά πακέτα μετοχών σε καμία ιδιωτική εταιρεία», αναφέρεται χαρακτηριστικά.
"Πυρά" των κομμάτων
Σφοδρή κριτική με αφορμή το επικαιροποιημένο μνημόνιο εξαπέλυσαν τα κόμματα της αντιπολίτευσης, με την Μαρία Σπυράκη να εστιάζει την κριτική της, εκτός απο τα μέτρα που μειώνουν το εισόδημα των πολιτών, στις αποκρατικοποιήσεις.
ΚΚΕ: Προνομοθετημένο 4ο μνημόνιο
«Το συμπληρωματικό μνημόνιο της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ με τους “θεσμούς” -στην ουσία ένα 4ο μνημόνιο, μέρος του οποίου έχει προνομοθετήσει η κυβέρνηση- αποδεικνύει ότι η δήθεν “νέα μεταμνημονιακή εποχή” θα περιέχει όλα τα παλιά, αλλά και νέα μέτρα σε βάρος των εργαζομένων, γιατί αυτό αποτελεί προϋπόθεση για την ανάπτυξη υπέρ του κεφαλαίου», αναφέρει σε ανακοίνωση του το ΚΚΕ.
ΠΟΤΑΜΙ: Η εικονική πραγματικότητα των ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ και τα πραγματικά μνημόνια
Σε ανακοίνωση του, το Ποτάμι αναφέρει «Tο επικαιροποιημένο μνημόνιο που παρουσιάζει η Καθημερινή έρχεται να διακόψει βίαια το πανηγυρικό κλίμα των ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ και να καταρρίψει την κυβερνητική προπαγάνδα. Όπως έχουμε επισημάνει, το μεγάλο πρωτογενές πλεόνασμα του ΄17 επιτεύχθηκε από την υπερφορολόγηση αλλά και τις μειωμένες δημόσιες επενδύσεις. Πάνω από 150 προαπαιτούμενα (75 που εκκρεμούν για την ολοκλήρωση της τρίτης και 82 που εκκρεμούν για την ολοκλήρωση της τέταρτης αξιολόγησης) πρέπει να υλοποιηθούν έως τον Ιούνιο του 2018. Πολλά προσκρούουν στις κυβερνητικές αγκυλώσεις και άλλα δημιουργούν ερωτηματικά για την ορθότητά τους:
- Δέσμευση της χώρας για τεράστια πρωτογενή πλεονάσματα 3,5% του ΑΕΠ τα επόμενα χρόνια. Το Μάιο του 2018 θα κατατεθεί νέο Μεσοπρόθεσμο Πρόγραμμα Δημοσιονομικής Πολιτικής για τα έτη 2019 - 2022 με το οποίο μπαίνουν αυστηρά όρια δαπανών που θα το διασφαλίζουν.
- Γίνεται σαφές ότι τα περίφημα αντίμετρα, στα οποία τόσα είχε επενδύσει η κυβερνητική προπαγάνδα, είναι «ευχολόγιο» αφού αναφέρεται σαφώς ότι πρώτα θα διασφαλιστεί η απόδοση των μέτρων και μετά θα δουν οι θεσμοί αν και σε ποιο βαθμό θα εφαρμοσθούν τα αντίμετρα. Τον Μάιο του 2018 το ΔΝΤ σε συνεργασία με τους ευρωπαϊκούς θεσμούς και τις ελληνικές αρχές, αν θεωρεί ότι «είναι απαραίτητο προκειμένου να επιτευχθεί ο στόχος για πρωτογενές πλεόνασμα 3,5%» θα φέρει τη μείωση του αφορολόγητου ορίου το 2019 αντί του 2020 μαζί με την μείωση των συντάξεων.
- Μας ξαναθυμίζουν -σε αυστηρό τόνο- και αναλαμβάνουμε δεσμεύσεις για τις αποκρατικοποιήσεις του Ελληνικού, των ΕΛΠΕ, της ΔΕΠΑ, της Εγνατίας οδού, του ΟΛΘ, της ΔΕΗ, αλλά και του 5% του ΟΤΕ. Σαφείς αναφορές γίνονται (άραγε πόσες φορές το έχουμε διαβάσει αυτό τα χρόνια της κρίσης;) στο άνοιγμα των κλειστών επαγγελμάτων και των αγορών.
- Μπαίνει φρένο στη συμμετοχή του ΕΦΚΑ στη μετοχική σύνθεση της Τράπεζας Αττικής. Έτσι αναγνωρίζεται η παταγώδης επενδυτική αποτυχία με τα λεφτά των ασφαλισμένων που χάθηκαν για να φτιάξουν οι ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ το περίφημο «παράλληλο τραπεζικό σύστημα» (ο ΕΦΚΑ κληρονόμησε από το ΤΣΜΕΔΕ το 50,6% της τράπεζας). Αναφέρεται χαρακτηριστικά ότι «τον Μάιο του 2018 ο ΕΦΚΑ θα κάνει συγκεκριμένα βήματα για τη διαφοροποίηση του επενδυτικού χαρτοφυλακίου του, σύμφωνα με τις βέλτιστες πρακτικές, ώστε να διασφαλίσει ότι δεν κατέχει πλειοψηφικά πακέτα μετοχών σε καμία ιδιωτική εταιρεία».
Ξαναδεσμευόμαστε, ως χώρα, για πολλοστή φορά, για κάτι που -όπως έχουμε επισημάνει σε όλους τους τόνους- θα έπρεπε να το έχουμε κάνει από μόνοι μας εδώ και χρόνια: για την παρουσίαση τον Δεκέμβριο του 2017 ενός εθνικού αναπτυξιακού σχεδίου στο οποίο θα έχουμε την ιδιοκτησία και στο οποίο θα έχουν ληφθεί υπόψη οι ιδιαιτερότητες της χώρας. Αυτό θα πρέπει να στοχεύει «στη δημιουργία ενός ελκυστικότερου επιχειρηματικού περιβάλλοντος, στη βελτίωση των υποδομών, στη βελτίωση του εκπαιδευτικού συστήματος, την ενίσχυση της χρηματοδότησης των επιχειρήσεων και την ανάπτυξη της καινοτομίας». Όλα αυτά δηλαδή που πολεμάνε με πάθος όλα αυτά τα χρόνια οι ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ».