Του Νίκου Ρογκάκου
Τα τρία μεγαλύτερα προβλήματα που μας κληροδότησαν τα μνημόνια είναι η υπερφορολόγηση της οικονομίας, η ακριβή τραπεζική χρηματοδότηση και η υψηλή διαρθρωτική ανεργία. Αυτό αποτυπώνεται μεταξύ των άλλων στο εβδομαδιαίο δελτίο του ΣΕΒ, σε μία προσπάθεια απολογισμού των Μνημονίων «ώστε να διακριβωθούν οι αλλαγές που έχουν επέλθει στη δομή της οικονομίας» όπως λέει ο ΣΕΒ.
Σύμφωνα με το δελτίο, «με την ολοκλήρωση του προγράμματος προσαρμογής το καλοκαίρι του 2018, έχει έρθει η ώρα να γίνει ένας απολογισμός των μνημονίων ώστε να διακριβωθούν οι αλλαγές που έχουν επέλθει στη δομή της οικονομίας, να αποτυπωθούν τα ζητήματα που έχουν ανακύψει, και παραμένουν ανοιχτά, από το υφεσιακό μίγμα πολιτικής που μας κληροδότησε η αναποτελεσματική εφαρμογή των προγραμμάτων ιδιαίτερα στο διαρθρωτικό τους σκέλος σε συνδυασμό με ορισμένες προβλέψεις που ήταν προς λάθος κατεύθυνση, και να καταγραφούν οι προκλήσεις που αντιμετωπίζει η χώρα στο επόμενο διάστημα όσον αφορά στη χάραξη και υλοποίηση μιας εθνικής αναπτυξιακής στρατηγικής».
Η υπερφορολόγηση
Το πρόβλημα της υπερφορολόγησης των συνεπών φορολογούμενων και των οργανωμένων επιχειρήσεων θα διαιωνίζεται όσο το δημόσιο αδυνατεί να αυξήσει την παραγωγικότητά του, ώστε να μειωθούν οι λειτουργικές του δαπάνες χωρίς μείωση των παρεχόμενων υπηρεσιών, και όσο δεν υιοθετείται μια ολοκληρωμένη προσέγγιση για την πάταξη της φοροδιαφυγής.
Αυτό θα απαιτούσε τη μείωση φορολογικών συντελεστών, την παροχή κινήτρων μέσω επιστροφής φόρων που επιβαρύνουν τον καταναλωτή όταν ζητά απόδειξη από ελεύθερους επαγγελματίες, καθώς και ηλεκτρονικοποίηση όλων των συναλλαγών μεταξύ επιχειρήσεων, κράτους και καταναλωτών.
Οι τράπεζες
Το πρόβλημα στις τράπεζες θα τείνει να παρατείνεται όσο οι διαδικασίες αναδιάρθρωσης υπερχρεωμένων επιχειρήσεων εμποδίζονται από ανεπαρκείς ρυθμίσεις στο πτωχευτικό και προ-πτωχευτικό δίκαιο, και όσο οι πλειστηριασμοί ακινήτων που κατέχουν οι τράπεζες ως εγγυήσεις για τη χορήγηση δανείων και το σύστημα εξωδικαστικού μηχανισμού ρύθμισης οφειλών επιχειρήσεων δεν αποκτήσουν την κρίσιμη μάζα διεκπεραίωσης υποθέσεων, ώστε να μειωθεί το υψηλό απόθεμα δανείων σε καθυστέρηση.
Το υψηλό χρέος
Η Ελλάδα παραμένει δέσμια της εξυπηρέτησης ενός υψηλού δημοσίου χρέους, που, ακόμη κι αν αναδιαρθρωθεί επί τω ευνοϊκότερο ως προς την εξυπηρέτησή του, επιβάλλει την απαρέγκλιτη προσήλωση στη δημοσιονομική πειθαρχία, σε μόνιμη βάση.
Αναπτυξιακή πολιτική
Χρειάζεται μια μακροχρόνια αναπτυξιακή στρατηγική που, μεταξύ άλλων, να στοχεύει στη ριζική αναβάθμιση του συστήματος εκπαίδευσης και επαγγελματικής κατάρτισης και επανακατάρτισης προς απόκτηση δεξιοτήτων που αυξάνουν την απασχολησιμότητα των εργαζομένων σε μια ανταγωνιστική αγορά εργασίας, ώστε να αποκτήσει η χώρα ανταγωνιστικό πλεονέκτημα, στην προσέλκυση επενδύσεων σε μια ευρωπαϊκή αγορά εργασίας, όπου η κινητικότητα των εξειδικευμένων εργαζομένων θα ενταθεί, λόγω των τεχνολογικών εξελίξεων και νεωτερισμών στο παραγωγικό πρότυπο, την εισαγωγή συστήματος μαθητείας νέων στις επιχειρήσεις, την ολοκληρωμένη προετοιμασία της οικονομίας και της κοινωνίας για τον ψηφιακό μετασχηματισμό της παραγωγικής διαδικασίας, την προσέλκυση νέων, γυναικών και ηλικιωμένων στην αγορά εργασίας, κ.ο.κ.
Η ανεργία
Το πρόβλημα της διαρθρωτικής ανεργίας θα διογκώνεται όσο δεν προχωρεί ο μετασχηματισμός του παραγωγικού προτύπου προς διεθνώς ανταγωνιστικές δραστηριότητες και δεν γίνονται οι αντίστοιχες επενδύσεις, καθώς δεν διασφαλίζονται συνθήκες κερδοφορίας και προσφοράς δεξιοτήτων, εφάμιλλες με εκείνες στο εξωτερικό.
Τα «αγκάθια» για την ανάπτυξη του ιδιωτικού τομέα
Παρά την πρόοδο που σημειώθηκε στους επιμέρους τομείς, η απόσταση που χωρίζει ακόμη την Ελλάδα από την Ε.Ε. των 28 σε πολλούς τομείς παραμένει μεγάλη. Οι κακοί θεσμοί, η χαμηλή ποιότητα διακυβέρνησης και διοίκησης του κράτους και το μίγμα πολιτικής δεν ευνοούν την ανάπτυξη του ιδιωτικού τομέα της οικονομίας, τη μεγέθυνση και την εξωστρέφεια των επιχειρήσεων. Η δομή του παραγωγικού προτύπου παρουσιάζει ανισορροπίες, με περιορισμένη παρουσία επιχειρήσεων στους κλάδους των διεθνώς εμπορεύσιμων αγαθών και χαμηλές επενδύσεις. Το εργατικό δυναμικόκατά κανόνα απασχολείται στους τομείς των υπηρεσιών με σχετικά χαμηλές αποδοχές.
Οι προκλήσεις
Οι τρεις κυριότερες προκλήσεις που δεν έχουν επιλυθεί κατά τη διάρκεια των μνημονίων και αντιμετωπίζει η χώρα μας καθώς οδεύει προς την έξοδο από το 3ο πρόγραμμα, είναι η αναβάθμιση του συστήματος εκπαίδευσης/κατάρτισης, την ώρα μάλιστα που παρατηρείται έλλειψη εξειδικευμένου προσωπικού και σε ευρωπαϊκό επίπεδο, η αντιμετώπιση του δημογραφικού προβλήματος της γήρανσης του πληθυσμού, και, τέλος, η αποτελεσματική λειτουργία της αγοράς εργασίας.