Του Νίκου Ρογκάκου
«Μαστίγιο και καρότο» χρησιμοποιεί ο ΟΟΣΑ για τις προοπτικές της ελληνικής οικονομίας, αφού αφενός αναγνωρίζει την ανάκαμψη της οικονομίας, την αύξηση της απασχόλησης και την ιδιαίτερα υψηλή δημοσιονομική που έχει επιτευχθεί, αφετέρου δε κάνει αιχμηρές παρατηρήσεις και κρούει τον κώδωνα του κινδύνου, για την αδιαφάνεια του νομικού-ρυθμιστικού πλαισίου στην αγορά εργασίας και τις στρεβλώσεις στο φορολογικό σύστημα.
Η Έκθεση του ΟΟΣΑ, 188 σελίδων, βρίσκεται ήδη στα χέρια του υπουργού Οικονομικών, και είναι ενδεικτικό ότι επισημαίνεται ότι παρά τις σημαντικές μεταρρυθμίσεις, το δυσκίνητο ρυθμιστικό πλαίσιο και η έλλειψη χρηματοδότησης, εμποδίζουν τις ιδιωτικές επενδύσεις.
Ενδιαφέρον παρουσιάζει, επίσης, η διαπίστωση για το φορολογικό σύστημα, εν όψει των κρίσιμων διαβουλεύσεων με το ΔΝΤ για τη μείωση του αφορολόγητου. Σύμφωνα με τον ΟΟΣΑ, παρά την πολύ μεγάλη δημοσιονομική προσαρμογή το φορολογικό σύστημα στηρίζεται ακόμα σε υψηλούς συντελεστές και στενή φορολογική βάση (έμμεση αναφορά στην ανάγκη μείωσης του αφορολογήτου), κυρίως λόγω της φοροδιαφυγής, με αποτέλεσμα να εμποδίζεται η ανάπτυξη και να δημιουργούνται ανισότητες.
«Στα χρόνια που έρχονται η επιτυχία των μεταρρυθμίσεων θα εξαρτηθούν από τη δημιουργία περιβάλλοντος που θα βασίζεται στη διαφάνεια του ρυθμιστικού πλαισίου, σε ένα αποτελεσματικό δημόσιο τομέα, σε ανταγωνιστικές αγορές και ένα αποτελεσματικό πλαίσιο κοινωνικής προστασίας», σημειώνει η Έκθεση και με αυτό το σκεπτικό τα κύρια μηνύματα είναι:
- περιορισμός της φοροδιαφυγής, διεύρυνση της βάσης, εξορθολογισμός των δημόσιων δαπανών και ενίσχυση της δημόσιας διοίκησης, προκειμένου να στηριχθεί η ανάπτυξη και να διατηρηθεί- ο μοναδικός τρόπος- το πλεόνασμα στο 3,5% μεσοπρόθεσμα και πάνω αλλά κοντά στο 2% μακροπρόθεσμα. Οι φιλικές για την ανάπτυξη πολιτικές και η κατάλληλη αναδιάρθρωση του Χρέους είναι αναγκαίες για να υποστηριχθεί το προφίλ (outlook) της χώρας, τη βελτίωση της βιωσιμότητας του Χρέους και τη μείωση της «ευαισθησίας» σε σοκ
- ενίσχυση της ποιότητας του ρυθμιστικού πλαισίου, συνέχιση της μάχης κατά της διαφθοράς και προώθηση της ανταγωνιστικότητας θα βοηθήσουν στην αναζωογόνηση των ξένων άμεσων επενδύσεων και της παραγωγικότητας, άρα και να οδηγήσουν σε υψηλότερο επίπεδο ζωής
- ενεργή στήριξη και επανεκπαίδευση των ανέργων και απογοητευμένων εργαζομένων, προκειμένου να βρουν δουλειά και να μειωθεί η φτώχεια ειδικά στα παιδιά και στις νέες οικογένειες, με παράλληλη προώθηση των κινήτρων απασχόλησης, θα διατηρήσουν την κοινωνική πρόοδο.
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχει το πολυσέλιδο μέρος της Έκθεσης που αναφέρεται στην αγορά εργασίας, με φόντο τις διαβουλεύσεις για την επαναφορά των συλλογικών- κλαδικών συμβάσεων και τη σταδιακή αύξηση του κατώτατου μισθού. Η γενική σύσταση του ΟΟΣΑ είναι ότι η ενεργοποίηση των συλλογικών συμβάσεων θα πρέπει να «πατάει» στις διεθνείς πρακτικές, έτσι ώστε να μη δημιουργηθούν αντικίνητρα στην απασχόληση.
Βασική διαπίστωση είναι ότι οι νέες θέσεις εργασίας είναι κυρίως προσωρινής και μερικής απασχόλησης, με μικρότερη εξειδίκευση από αυτές που χάθηκαν στην κρίση. Είναι ενδεικτικό ότι ο κατώτατος μισθός καλύπτει πάνω από το 50% του ιδιωτικού τομέα, με αποτέλεσμα οι ακαθάριστες αποδοχές να είναι χαμηλότερες από όριο φτώχειας για τετραμελή οικογένεια, δηλαδή κάτω από τα 656 ευρώ.
Σύμφωνα με τον ΟΟΣΑ, οι νέες κλαδικές (επαναφορά μετά από Μνημόνιο) πρέπει να προσαρμοστούν στα δεδομένων των μικρών επιχειρήσεων. Παρατηρεί, δε, ότι μόνο μερικές χώρες επιτρέπουν επεκτασιμότητα, κατά περίπτωση και υπό αυστηρές προϋποθέσεις. Ενδεικτικό είναι το παράδειγμα της Πορτογαλίας του Μάριο Σεντένο, όπου απαιτείται η υπογραφή από το 50% εργαζομένων και το 30% μικρομεσαίων επιχειρήσεων. Ποιες είναι οι επιμέρους συστάσεις για τις νέες κλαδικές;
- να δίνεται άδεια σε επιχειρήσεις για καθορισμό λεπτομερειών π.χ. μικρότερους μισθούς, ευελιξία ωραρίου
- πέρα από τις ελάχιστες προϋποθέσεις επεκτασιμότητας να προβλέπεται και ουδέτερο όργανο για έγκριση επεκτασιμότητας (όχι αυτόματη επεκτασιμότητα)
- καλλίτερη προστασία απασχόλησης: ρήτρες που επιτρέπουν σε επιχειρήσεις να προσαρμόσουν όρους συμβάσεων π.χ. λόγω οικονομικών δυσκολιών
- υπέρ ενίσχυσης ρόλου «ενώσεων προσώπων» (για επιχειρησιακές συμβάσεις)
- προτιμότερη η σύνδεση υποκατώτατου μισθού με την εμπειρία και όχι την ηλικία (τα στοιχεία μπορούν να αντλούνται από ΕΡΓΑΝΗ).