Του Νίκου Ρογκάκου
Μεγάλο πρόβλημα με την φοροδιαφυγή διαπιστώνει ο ΟΟΣΑ στην Ελλάδα, δεδομένου ότι όπως αποκαλύπτεται από την Έκθεσή του, 4 στα 10 ευρώ στην χώρα μας παραμένουν αδήλωτα και άρα αφορολόγητα!
Από την άλλη πλευρά θετικές είναι οι παρατηρήσεις για τα μέτρα που έχουν ληφθεί μέχρι τώρα, αλλά όπως φαίνεται η υπεροφορολόγηση δεν αποδίδει καρπούς, αφού εντείνει την φοροδιαφυγή, γι΄ αυτόν τον λόγο ο Οργανισμός ζητά αποτελεσματικότερα εργαλεία όπως και άλλες χώρες.
Ειδικότερα στην έκθεση διαπιστώνει χαμηλό ποσοστό εισπραξιμότητας των φόρων παρά την αύξηση των συντελεστών- στο 42,3% ειδικά για τον ΦΠΑ η εισπραξιμότητα- όπως επίσης τη μεγάλη πολυπλοκότητα του φορολογικού συστήματος (στην 28η θέση του ΟΟΣΑ ως προς τον αριθμό και το χρόνο για φορολογικές πληρωμές και στην 27η θέση για διαδικασίες επιστροφών φόρου, φορολογικούς ελέγχους κ.λ.π.), που οδηγούν τελικά στην ένταση της φοροδιαφυγής και στη διόγκωση των ληξιπρόθεσμων οφειλών στην εφορία.
Παράλληλα, ο ΟΟΣΑ επικαλούμενος στοιχεία από τις χορηγήσεις δανείων (μελέτη Αρταβάνη) αναφέρει ότι πάνω από το 40% του εισοδήματος των αυταπασχολούμενων μένει αδήλωτο!
Η διεύρυνση του συστήματος ανάλυσης κινδύνου (risk analysis), που διευκολύνει τους στοχευμένους ελέγχους, όπως επίσης η πρόσβαση σε στοιχεία τρίτων, έχει βελτιώσει τα αποτελέσματα στη μάχη κατά της φοροδιαφυγής, αλλά όπως επισημαίνει ο ΟΟΣΑ το «κλειδί» είναι η αύξηση της χρήσης ηλεκτρονικών πληρωμών, οι οποίες παρά τον πολλαπλασιασμό τους ελέω capital controls, παραμένουν χαμηλές σε σχέση με τα διεθνή δεδομένα.
Οι οικονομολόγοι του Οργανισμού χαρακτηρίζουν ως «καλοδεχούμενες» τις πρωτοβουλίες που έχουν να κάνουν με την υποχρεωτική καταβολή μισθοδοσίας μέσω τραπεζικών λογαριασμών, το «χτίσιμο» του αφορολογήτου με ηλεκτρονικές πληρωμές, κάτι που εφάρμοσε και η Κορέα με θετικά αποτελέσματα.
Από την άλλη, ο ΟΟΣΑ βάζει χαμηλά τον πήχη των προσδοκιών από τη φορολοταρία, καθώς μπορεί στην Ταϊβάν να απέδωσε καρπούς (αύξηση 20% στα έσοδα ΦΠΑ), ωστόσο το πρόσφατο ευρωπαϊκό παράδειγμα της Πορτογαλίας και πολύ περισσότερο της Σλοβακίας ήταν μάλλον μέτριο.
Σύμφωνα με τον ΟΟΣΑ, η έμφαση θα πρέπει να δοθεί στην υποχρεωτική χρήση POS από ελεύθερους επαγγελματίες, καθώς η παροχή υπηρεσιών (π.χ. τεχνίτες) εμφανίζει τα υψηλότερα ποσοστά παραβατικότητας.
Κρίσιμη χαρακτηρίζεται, επίσης, η χρήση ηλεκτρονικών τιμολογίων, με πρόσφατο το παράδειγμα της Ιταλίας, που το έχει εισάγει από το 2014 για πληρωμές στο Δημόσιο και θα το εφαρμόσει από φέτος και για πληρωμές μεταξύ επιχειρήσεων.
Εύσημα στο παράδειγμα της Φινλανδίας
Αυτό που προκαλεί, ωστόσο, αίσθηση είναι το μοντέλο της Φινλανδίας, που έχει ως στόχο να αποθαρρύνει τις αναλήψεις άρα και την εκτεταμένη χρήση μετρητών, που συχνά υποδηλώνει συναλλαγές «κάτω από το τραπέζι». Τι κάνουν οι Φινλανδοί και αναφέρει ο ΟΟΣΑ ως παράδειγμα; Οι αναλήψεις από ATM βιντεοσκοπούνται!
Συγκεκριμένα, οι αναλήψεις συνοψίζονται ανά κάρτα (όπως γίνεται κι εδώ), η κάρτα ταυτοποιείται με ένα συγκεκριμένο πρόσωπο (όπως γίνεται θεωρητικά κι εδώ) αλλά επιπλέον το πρόσωπο που κάνει ανάληψη από το ATM φωτογραφίζεται από το μηχάνημα, έτσι ώστε να γίνεται απόλυτη ταυτοποίηση του προσώπου, ενώ η πληροφορία αυτή παρέχεται on line στις ελεγκτικές Αρχές.
Αν χρειαστεί αυτά τα στοιχεία μπορούν να χρησιμοποιηθούν σε επόμενο στάδιο ελέγχου, όπως επίσης προκειμένου να δημιουργηθεί προφίλ επικινδυνότητας του φορολογούμενου, σε συνδυασμό με άλλα στοιχεία του φορολογικού ελέγχου.