«Εκλείπουν οι προϋποθέσεις που επιβάλλουν αλλά και δικαιολογούν τη δέσμευσή τους με χειροπέδες, αφού η αυτόβουλη εμφάνιση αποκλείει τον χαρακτηρισμό τους ως υπόπτων φυγής και δεν είναι συμβατή με πράξη αντίστασης».
Αυτό τονίζεται σε εγκύκλιο της Εισαγγελίας του Αρείου Πάγου προς τους εισαγγελείς Εφετών και Πρωτοδικών (κοινοποιείται στην ΕΛΑΣ και τους οικονομικούς εισαγγελείς), σχετικά με την αυτόφωρη διαδικασία και σύλληψη σε περιπτώσεις αδικημάτων φοροδιαφυγής και οφειλής βεβαιωμένων χρεών.
Είχε προηγηθεί σχετική αναφορά διαμαρτυρίας μιας δικηγόρου για την παραπομπή 80χρονου οφειλέτη, που εμφανίστηκε αυτοβούλως στις διωκτικές αρχές για να οδηγηθεί σε αυτόφωρο ή σε ρητή δικάσιμο, και παρά τις διαμαρτυρίες δεσμεύθηκε με χειροπέδες.
Στη σχετική εγκύκλιο, ο αντεισαγγελέας του ανωτάτου δικαστηρίου Νίκος Παντελής υπογραμμίζει, ειδικότερα, τα εξής:
«Το άρθρο 275 του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας, για σύλληψη σε περίπτωση αυτοφώρου, πρέπει να ερμηνεύεται σε συνάρτηση με το ότι ο κανόνας είναι η προστασία της προσωπικής ελευθερίας (άρθρο 6 του Συντάγματος) και η στέρησή της η εξαίρεση και επικαλούμενος. Η εφαρμογή της διαδικασίας πρέπει να γίνεται εφόσον υπάρχει σοβαρός λόγος που το επιβάλλει, βάσει των ρυθμίσεων του ΚΠΔ, ειδικών αστυνομικών διατάξεων, κλπ.
Προβλέπεται ότι τα αρμόδια όργανα πρέπει να συμπεριφέρονται με κάθε δυνατή ευγένεια, κατά τη σύλληψη, να μη μεταχειρίζονται βιαία παρά μόνο όταν υπάρχει ανάγκη, να τον δεσμεύουν εάν αντιστέκεται ή είναι ύποπτος φυγής, να ενεργούν με σύνεση αποφεύγοντας τραχύτητα φράσεων και ενέργειες που βλάπτουν την τιμή υπόληψη και αξιοπρέπεια του συλληφθέντος.
Στην πράξη, οι υπαίτιοι ειδοποιούνται συχνά από τις διωκτικές αρχές και ορθά για τις φορολογικές τους εκκρεμότητες και τους παρέχεται εύλογη προθεσμία τακτοποίησης.
Για όσους εξ αυτών βρίσκονται σε αδυναμία ή οι υποθέσεις τους δεν είναι δεκτικές τακτοποίησης και εμφανίζονται αυτοβούλως στις διωκτικές αρχές (κατά κανόνα αστυνομικές) θέτοντας εαυτούς στη διάθεσή τους για να ακολουθηθεί η διαδικασία του αυτοφώρου, είναι προφανές ότι εκλείπουν οι προϋποθέσεις που επιβάλλουν αλλά και δικαιολογούν τη δέσμευσή τους με χειροπέδες, αφού η αυτόβουλη εμφάνιση αποκλείει τον χαρακτηρισμό τους ως υπόπτων φυγής και δεν είναι συμβατή με πράξη αντίστασης.
Στο πλαίσιο προανάκρισης με εισαγγελική παραγγελία αστυνομικής προανάκρισης, οι εισαγγελείς οφείλουν να ελέγχουν και τη συνδρομή ή μη των προϋποθέσεων του ΚΠΔ που δικαιολογούν τη δέσμευση των συλλαμβανομένων».
Σημειώνεται ότι στην εγκύκλιο ο κ. Παντελής επαναλαμβάνει τις θέσεις προγενέστερης εγκυκλίου του 2011, για λελογισμένη χρήση της αυτόφωρης διαδικασίας σε περιπτώσεις ακραίας και προκλητικής φοροδιαφυγής και προσθέτει ότι η αυτόφωρη διαδικασία και καταδίκη στα συγκεκριμένα αδικήματα (φοροδιαφυγή μη καταβολή χρεών προς το δημόσιο) δεν αποτελεί αυτοσκοπό αλλά μέσο για την επίτευξη δημοσιονομικών στόχων της πολιτείας.
Συμπληρώνει ότι από την τριετή εφαρμογή του 3943/2011 προκύπτει ότι στις περισσότερες περιπτώσεις της μη καταβολής βεβαιωμένων χρεών επέρχεται ανάκληση των παραγγελιών αυτόφωρης διαδικασίας οφείλεται προδήλως στο ότι οι ειδοποιούμενοι για τις οικονομικές εκκρεμότητες σπεύδουν υπό την απειλή σύλληψης να τακτοποιήσουν την οφειλή, άλλο είναι βεβαία το ζήτημα – προσθέτει – ότι μετά την ρύθμιση και καταβολή μιας ή δυο δόσεων οι ίδιοι λησμονούν τις υποχρεώσεις τους και επανέρχονται στο καθεστώς του οφειλέτη του δημοσίου.