Του Νικόλα Βαφειάδη
Η απομάκρυνση του Αχμέτ Νταβούτογλου από την Πρωθυπουργία σηματοδοτεί για πολλές ευρωπαϊκές χώρες την υπαναχώρηση της Τουρκίας από την ευρω-τουρκική συμφωνία, της οποίας ο παραιτηθείς πρωθυπουργός υπήρξε αρχιτέκτονας. Ο Ερντογάν όμως δεν το βλέπει έτσι.
Τα προαπαιτούμενα που έθεσε η Ευρώπη στην Άγκυρα για την εφαρμογή της συμφωνίας αγγίζουν τον πυρήνα της πολιτικής Ερντογάν στο θέμα της αντιμετώπισης της τρομοκρατίας. Η ψήφιση του νόμου για την άρση της βουλευτικής ασυλίας με μια διαδικασία που πυροδότησε επικούς καβγάδες μέσα στο Κοινοβούλιο μεταξύ Τούρκων και Κούρδων βουλευτών δείχνει ότι ο Ερντογάν δεν είναι διατεθειμένος να κάνει βήμα πίσω. Στην ουσία σκληραίνει τη στάση του έναντι της Ευρώπης. Η αποστροφή του «Θα ακολουθήσουμε την πορεία μας, ας αποφασίσουν για την δική τους» δείχνει ότι υπάρχει πλέον ένα χάσμα, που πρέπει να γεφυρωθεί, με γρήγορη και αποτελεσματική διπλωματία.
Με την πολιτική του στο Κουρδικό, αλλά και στη συριακή κρίση, ο Ερντογάν έχει αποστασιοποιηθεί σημαντικά από τις ΗΠΑ και την στρατηγική τους στην περιοχή. Οι σχέσεις της Άγκυρας με τη Μόσχα έχουν γίνει στην ουσία εχθρικές μετά την κατάρριψη του ρωσικού μαχητικού αεροσκάφους και όσα ακολούθησαν. Αντέχει πολιτικά στην παρούσα φάση να ανακόψει την (έστω και βασανιστικά αργή) ευρωπαϊκή πορεία της Τουρκίας;
Από την άλλη πλευρά η Ευρώπη αναγκάσθηκε να πιει το πικρό ποτήρι του προσφυγικού, που απείλησε την ίδια της την υπόσταση. Το όραμα της ευρωπαϊκής ενοποίησης έγινε εν μια νυκτί εφιάλτης κι όλοι άρχισαν να υψώνουν συρμάτινους φράχτες και αγκαθωτά σύρματα για να αποτρέψουν την έλευση των δοκιμαζόμενων Σύρων, Ιρακινών και Αφγανών και των φτωχών μεταναστών από την Αφρική, το Πακιστάν ή το Μπαγκλαντές. Όταν ενάμισι εκατομμύριο πρόσφυγες και μετανάστες αποσταθεροποιούν μια ένωση 500 εκατομμυρίων ανθρώπων, τι να πει η Τουρκία που ήδη φιλοξενεί δυόμισι εκατομμύρια;
Η Ευρώπη σύρθηκε εκ των πραγμάτων σε μια ευρω-τουρκική συμφωνία στην οποία δεν πολυπιστεύει, προκειμένου να ανακόψει τις προσφυγικές ροές. Κι έταξε χρήματα για τους πρόσφυγες που θα παραμένουν εντός του τουρκικού εδάφους και κατάργηση της βίζας στους Τούρκους πολίτες που θέλουν να πάνε στην Ευρώπη. Τώρα που έφτασε η ώρα της πληρωμής σφυρίζει αδιάφορα και βρίσκει αφορμές στις πλείστες όσες αυθαιρεσίες του Ερντογάν, που διοικεί τη χώρα του δεσποτικά.
Η ευρω-τουρκική συμφωνία είναι κάθε άλλο παρά τέλεια. Θυμίζει γάμο από συνοικέσιο. Υπάρχουν σημεία που ενοχλούν τη μια ή την άλλη πλευρά. Χωρίς να θίγεται το ουσιαστικό της περιεχόμενο, μπορεί να προσαρμοσθεί μερικά ώστε να ανταποκρίνεται περισσότερο στις προσδοκίες και των δύο πλευρών, τώρα που οι προσφυγικές ροές προς την Ελλάδα έχουν ουσιαστικά ανακοπεί.
Ο πρόσφατος γάμος της κόρης του Ερντογάν Σουμεγιέ με τον γιο του μεγαλεμπόρου όπλων Οζντεμίρ Μπαϊρακτάρ, τον Σελτζούκ, γάμος από έρωτα, με τους έξι χιλιάδες καλεσμένους, με τη χλιδή και τη λάμψη που θέλησε να εκπέμψει, σηματοδοτούσε την ίδια ημέρα και το πολιτικό διαζύγιο του Ερντογάν με τον κουμπάρο Νταβούτογλου και το ευρωπαϊκό του όνειρο. Θα ήταν κρίμα για την Τουρκία αυτό το διαζύγιο να μετατραπεί σε μόνιμο χωρισμό από την Ευρώπη.