Μείωση των υφιστάμενων συντάξεων υπέρ ενός καλύτερου κοινωνικού κράτους, μείωση φορολογικών συντελεστών, κατάργηση φοροαπαλλαγών, φορολόγηση των πλουσίων, περαιτέρω αλλαγές στις εργασιακές σχέσεις και τις αγορές προϊόντων, ταχεία επίλυση του προβλήματος των «κόκκινων» δανείων, πιο «φιλόδοξες» μεταρρυθμίσεις και ιδιωτικοποιήσεις, ενίσχυση της τραπεζικής διακυβέρνησης και μία νέα ισχυρή ελάφρυνση του ελληνικού χρέους, είναι η συνταγή που προτείνει το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ) για την Ελλάδα.
Με την ολοκλήρωση των επαφών που είχαν τα στελέχη του Ταμείου – με επικεφαλής την κυρία Ντέλια Βελκουλέσκου που εκπροσωπεί το ΔΝΤ στην τρόικα – το ΔΝΤ συνέταξε την έκθεσή του στο πλαίσιο του άρθρου 4. Επί της ουσίας, είναι η πρώτη φορά από τότε που η Ελλάδα εντάχθηκε σε Μνημόνιο που το ΔΝΤ συντάσσει έκθεση για την ελληνική οικονομία χωρίς να προσπαθεί να τηρήσει ισορροπίες μεταξύ των ελληνικών αρχών και των ευρωπαϊκών αρχών. Και αυτό γιατί είναι η πρώτη φορά που το ίδιο δεν έχει συμφωνημένο πρόγραμμα με την Ελλάδα.
Στο πλαίσιο αυτό, το Ταμείο προχωράει σε αυστηρές συστάσεις προς την ελληνική κυβέρνηση για την διόρθωση των προβλημάτων που αντιμετωπίζει η ελληνική οικονομία. Ταυτόχρονα, όμως, καλεί σε επίσης έντονο τόνο και την Ευρωζώνη να προχωρήσει σε μία σημαντική ελάφρυνση του ελληνικού χρέους.
Αξίζει, δε, να σημειωθεί ότι το Ταμείο έχει προχωρήσει σε εις βάθος ανάλυση της κατάστασης στην Ελλάδα. Είναι ενδεικτική η αναφορά του στις ελλείψεις των νοσοκομείων και συγκεκριμένα στο γεγονός ότι δεν υπάρχουν σύριγγες.
Το ΔΝΤ αναφέρει χαρακτηριστικά πως «ουσιαστικές δημόσιες υπηρεσίες έχουν υποστεί μεγάλες περικοπές, γεγονός που αποδεικνύεται από την έλλειψη συρίγγων στα νοσοκομεία και την ακινητοποίηση δημόσιων λεωφορείων λόγω έλλειψης ανταλλακτικών. Είναι λοιπόν ουσιαστικής σημασίας να υπάρξει μια δημοσιονομικά-ουδέτερη εξισορρόπηση πολιτικών μεσοπρόθεσμα με χαμηλότερες συντάξεις και με μια πιο δίκαιη κατανομή του φορολογικού βάρους, ώστε ο δημόσιο τομέας να μπορέσει να παράσχει επαρκείς υπηρεσίες και κοινωνική βοήθεια σε ευάλωτες ομάδες, με την παράλληλη δημιουργία των συνθηκών για επενδύσεις και ανάπτυξη».
Στα συμπεράσματά του το ΔΝΤ καταλήγει αναφέροντας: «Η Ελλάδα βρίσκεται σε σταυροδρόμι και χρειάζονται πιο τολμηρές προσπάθειες για την αντιμετώπιση των υπόλοιπων σημαντικών προκλήσεων. Αναμφίβολα, η Ελλάδα έχει κάνει τεράστιες θυσίες για να βρεθεί στη θέση που βρίσκεται σήμερα. Όμως, τα σημαντικά επιτεύγματα στον ισοσκελισμό του προϋπολογισμού, στο κλείσιμο του ελλείμματος του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών και στη βελτίωση της ευελιξίας της αγοράς εργασίας έχουν στοιχίσει πολύ στην κοινωνία και έχουν δοκιμάσει τις αντοχές της. Η πρόσφατη ανθρωπιστική πρόκληση από τη ροή των προσφύγων στην Ευρώπη έχει επιδεινώσει το βάρος του Ελληνικού λαού. Αυτό απαιτεί την πλήρη υποστήριξη της Ελλάδας από τους Ευρωπαίους εταίρους της. Αν και η Ευρώπη έχει ήδη επιδείξει την υποστήριξη προς την Ελλάδα παρέχοντάς την τον απαραίτητο χρόνο προσαρμογής, η περαιτέρω ελάφρυνση του χρέους παραμένει ουσιαστικής σημασίας. Η Ελλάδα, από τη δική της πλευρά, πρέπει να αδράξει την ευκαιρία για να σημειώσει σταθερή αλλά αποφασιστική πρόοδο στην αντιμετώπιση των υπόλοιπων προκλήσεων της».
Τέσσερα προβλήματα
* Το πρώτο συνδέεται με τη δομή των μέτρων που εφαρμόστηκαν για την εξισορρόπηση των ελλειμμάτων και την υψηλή φορολογία.
* Το δεύτερο, με τους ισχνούς ισολογισμούς του ιδιωτικού τομέα και των τραπεζών, όπως τα υψηλά μη εξυπηρετούμενα δάνεια.
* Το τρίτο, με τα εμπόδια στην προώθηση των μεταρρυθμίσεων.
* Το τέταρτο, με το μη διαχειρίσιμο δημόσιο χρέος.
Το ασφαλιστικό
Παρά τις αλλαγές στο ασφαλιστικό παραμένουν μεγάλα ρίσκα και προβλήματα. Το βάρος των μεταρρυθμίσεων έπεσε κυρίως στους υφιστάμενους εργαζόμενους. Αυξήθηκαν οι εισφορές ενώ οι συντάξεις που θα πάρουν θα είναι μικρότερες.
Οι υφιστάμενοι συνταξιούχοι είχαν περιορισμένες μειώσεις και αυτό δεν βοηθά στη διαγενεακή ισορροπία του συστήματος. Χρειάζεται μείωση υφιστάμενων συντάξεων. Παράλληλα θα πρέπει να στηριχθούν οι αδύναμοι, τόνισε.
Οι φόροι
Σε ό,τι αφορά στους φόρους έγιναν σημαντικές μεταρρυθμίσεις με εναρμόνιση του ΦΠΑ μεταξύ άλλων. Οι συντελεστές έγιναν πολύ υψηλοί και πιστεύουμε ότι αυτό ενέχει επιπλέον ρίσκα γιατί δημιουργεί αντικίνητρα να μπει κάποιος στην αγορά. Γι' αυτό βλέπουμε να συνεχίζονται φαινόμενα όπως το λαθρεμπόριο.
Πρέπει να δοθούν μεσοπρόθεσμα κίνητρα για να ενταχθεί κάποιος στην αγορά, είπε η κα Βελκουλέσκου.
Υπάρχουν μεγάλες εξαιρέσεις από τους φόρους με το αφορολόγητο. Περίπου 50% δεν πληρώνει φόρους. Είναι άδικο και έτσι δεν δημιουργούνται πόροι για να στηριχθούν οι αδύναμοι, υποστήριξε και επανέλαβε ότι «θέλουμε χαμηλότερους συντελεστές και διεύρυνση φορολογικής βάσης».
Οι μεταρρυθμίσεις
Η δημοσιονομική προσπάθεια πρέπει να συνοδεύεται από διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις αλλά και μεταρρυθμίσεις στη ΓΓΔΕ, η ανεξαρτητοποίηση της οποίας είναι σημαντικό βήμα. Πρέπει να αντιμετωπιστεί η φοροδιαφυγή και να γίνει σαφές ότι δεν γίνεται ανεκτή αυτή η κατάσταση. Εχουν γίνει πράγματα και ενθαρρύνουμε στο να γίνουν περισσότερα.
Οι τράπεζες
Έγιναν μεταρρυθμίσεις για τα κόκκινα δάνεια που είναι στο 50% του συνόλου και δεν επιτρέπουν στις τράπεζες να δώσουν ρευστότητα στην αγορά. Βλέπουμε ότι η στρατηγική είναι σταδιακή και χρειάζονται ενεργητικές πολιτικές, ώστε οι τράπεζες να είναι εμπροσθοβαρείς για τη λύση του προβλήματος.
Προτείνουμε, πρώτον, να συνεχιστεί η προσπάθεια να ενισχυθεί το νομικό πλαίσιο για τις αναδιαρθρώσεις, κάτι που απαιτεί την εφαρμογή μέτρων που ψηφίστηκαν αλλά και την πλαισίωσή τους από επιπλέον κινήσεις.
Πρέπει να τεθούν οι στόχοι για να γίνει γρήγορα η διαχείριση των NPLs και να βεβαιωθούμε ότι υπάρχουν τα κεφάλαια για να γίνει αυτό.
Βλέπουμε την ανάγκη να αρθούν τα capital controls χωρίς να διακινδυνεύσει η σταθερότητα. Προτείνουμε έναν οδικό χάρτη με milestones για να προχωρήσει αυτό, σημείωσε.
Τέλος, σε ό,τι αφορά τις τράπεζες βλέπουμε προσπάθειες για να ενισχυθεί η διοικητική δομή. Έχουμε δει στο παρελθόν σύνδεση πολιτικών με διοικήσεις και πρέπει να αντιμετωπιστεί. Η πρόοδος που έχει γίνει σε αυτό το τοπίο είναι καλή και πρέπει να το συνεχίσουμε, να σπάσει ο δεσμός πολιτικής-τραπεζών ώστε να δανείζονται τα ισχυρά στοιχεία της οικονομίας.
Η αγορά εργασίας
Στις δομικές μεταρρυθμίσεις βλέπουμε αλλαγές στην αγορά εργασίας και στις αγορές προϊόντων. Όμως αν δούμε την ανταγωνιστικότητα, υπάρχουν ελλείψεις και χρειάζεται πρόοδος. Μειώθηκε το εργασιακό κόστος αλλά η δομική ανταγωνιστικότητα δεν προχώρησε καθώς η εφαρμογή (όχι νομοθέτηση) μεταρρυθμίσεων στην αγορά προϊόντων δεν προχώρησε.
Χρειάζεται οι μεταρρυθμίσεις στην αγορά εργασίας να προχωρήσουν και να πλαισιωθούν από τις αλλαγές στην αγορά προϊόντων που δεν προχώρησαν. Σε αυτά περιλαμβάνεται το άνοιγμα επαγγελμάτων.
Στις συλλογικές διαπραγματεύσεις να εναρμονιστούν με τις βέλτιστες πρακτικές.
Το χρέος
Παραμένει η ανάγκη για σημαντική ελάφρυνση χρέους. Πρέπει οι παράμετροι που θα γίνει αυτό να είναι ρεαλιστικοί και κυρίως σε ό,τι αφορά στους στόχους για το πρωτογενές πλεόνασμα. Το 3,5% δεν είναι ρεαλιστικό για τα πολλά χρόνια που θα ακολουθήσουν. Το DSA πρέπει να βασίζεται σε ρεαλιστικές παραδοχές.
Η Ελλάδα έκανε σημαντική πρόοδο και πέτυχε πολλά, αλλά η προσαρμογή είχε σημαντικές συνέπειες για την κοινωνία. Οι Ευρωπαίοι προσέφεραν αλληλεγγύη αλλά πρέπει να προσφέρουν τώρα ελάφρυνση χρέους. Η Ελλάδα πρέπει να κάνει προσπάθειες στις μεταρρυθμίσεις. Υπάρχει η ευκαιρία να γίνει η Ελλάδα περισσότερο ανταγωνιστική και να προσφέρει καλύτερη ζωή για τους εργαζόμενους.
Τσακαλώτος: καλωσορίζουμε την άποψη του ΔΝΤ για το χρέος
Ο υπουργός Οικονομικών, Ευκλείδης Τσακαλώτος, σχολιάζοντας την έκθεση του ΔΝΤ για την ελληνική οικονομία, αρχικά εξέφρασε την ευαρέσκεια του για το τμήμα που αφορά το δημόσιο χρέος, «καλωσορίζουμε την άποψη του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου για το χρέος, καθώς τονίζει, για μία ακόμη φορά, το ζήτημα της μη βιωσιμότητας των μεγάλων πρωτογενών πλεονασμάτων για μακρά περίοδο, όπως επίσης και την αναγκαιότητα σημαντικής απομείωσης του χρέους».
Στη συνέχεια όμως κράτησε σαφείς αποστάσεις από τις προτάσεις της έκθεσης για το φορολογικό, το ασφαλιστικό και τα εργασιακά.
«Δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι στο προκαταρκτικό πόρισμα καταγράφονται ξανά οι γνωστές διαφωνίες για το φορολογικό, το ασφαλιστικό και τα εργασιακά», τόνισε ο υπουργός και συμπλήρωσε, «υπενθυμίζεται ότι τα μεν εργασιακά προβλέπεται να αποτελέσουν μέρος της συζήτησης για την δεύτερη αξιολόγηση, το δε ασφαλιστικό και φορολογικό έχουν ήδη κλείσει ως μέρος της πρώτης αξιολόγησης».