Οι Προκαθήμενοι των Ορθόδοξων Εκκλησιών έφτασαν στην Κρήτη , για την εκτέλεση της ιερής αποστολής τους, τη σύγκληση της Αγίας και Μεγάλης Συνόδου, η οποία είναι η πρώτη μετά το 1054.
Οι απουσίες, ωστόσο, κάποιων Προκαθήμενων Ορθοδόξων Πατριαρχείων, όπως της Σερβίας και της Ρωσίας , πλήττουν τον οικουμενικό χαρακτήρα της Συνόδου.
Ενδέχεται, πάντως, ο Ρώσος Πατριάρχης να αφιχθεί στην Κρήτη, όχι, όμως, για τις εργασίες της Συνόδου αλλά για να παραβρεθεί στο Συλλείτουργο υπό τον Οικουμενικό Πατριάρχη κ.κ. Βαρθολομαίο και τους Προκαθήμενους των Αυτοκέφαλων Εκκλησιών, το οποίο θα πραγματοποιηθεί στον Καθεδρικό Ναό του Αγίου Μηνά στο Ηράκλειο την Κυριακή της Πεντηκοστής. Για την αλλαγή(;) στάσης του κ.κ. Κύριλλου ίσως έπαιξε ρόλο και το αιχμηρό μήνυμα του Οικουμενικού Πατριάρχη μόλις έφθασε στην Κρήτη.
Οι Ιεράρχες αφίχθηκαν στο νησί με την προσδοκία να υλοποιηθεί το όραμα της ενότητας της Ορθόδοξης Εκκλησίας. Ενδεικτική είναι η δήλωση του Μακαριώτατου Πατριάρχη Daniel της Ρουμανίας: «Ελπίζουμε ότι το έργο μας θα είναι ευλογημένο για την ενότητα της εκκλησίας και της φιλίας των Εθνών εκπροσωπούνται εδώ».
Στη σύνοδο θα λάβουν μέρος ως παρατηρητές εκπρόσωποι της Ρωμαιοκαθολικής εκκλησίας και άλλων ομολογιών με στόχο την υλοποίηση του οράματος της ενότητας της Ορθόδοξης Εκκλησίας.
Μήνυμα ενότητας από Βαρθολομαίο
Μηνύματα ενότητας των Ορθοδόξων Εκκλησιών έστειλαν ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος καθώς και ο υπουργός Εξωτερικών Νίκος Κοτζιάς μιλώντας το βραδυ της Πέμπτης στους παριστάμενους στο πλαίσιο του επίσημου γεύματος που παρέθεσε ο υπουργός Εξωτερικών στους Προκαθήμενους των Ορθοδόξων Εκκλησιών που βρίσκονται στα Χανιά.
Ο κ. Βαρθολομαίος αναφέρθηκε ιδιαίτερα στο ρόλο της Ορθόδοξης Εκκλησίας την οποία χαρακτήρισε κιβωτό της χριστιανικής παράδοσης επισημαίνοντας ότι, «ως εκ τούτου η αρχομένη Αγία και Μεγάλη σύνοδος μας έχει μεγάλη σημασία διότι προσφέρει τη δυνατότητα εκφράσεως της φωνής της Ορθοδοξίας με ένα μήνυμα ισχυρής πίστεως, θυσίας, ελπίδος και ειρηνικής καταλαγής προς τον αλλησπαρασόμενο κόσμο».
Ο Οικουμενικός Πατριάρχης επεσήμανε τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν πολλές Ορθόδοξες εκκλησίες αλλά και στην σημασία της Μεγάλης και Αγίας λέγοντας ότι, « πιστεύομε και ευχόμεθα όπως η αρχομένη Αγία και Μεγάλη Σύνοδος συμβάλει καθοριστικώς εις την ενότητα ταύτην και εις την παγκόσμιον προβολήν του μηνύματος της Ορθοδοξίας η οποία δεν αποτελεί πολιτικον μόρφωμα , η φιλοσοφική δοξασία αλλά, την αποκαλυφθείσαν σωτήριον αλήθεια της ζωής της επιγείου και της αιωνίου».
Με θερμά λόγια για το ρόλο της Ορθόδοξης εκκλησίας μίλησε ο Νίκος Κοτζιάς υπογραμμίζοντας ότι, « κοσμικοί και εκκλησία αποτελούμε σε αυτή την κοινή πορεία ένα κοινό αδελφικό πόλο που στηρίζεται στις μεγάλες αξίες της εκκλησίας».
Αναφερόμενος στην Αγία και Μεγάλη Σύνοδο είπε ότι « πιστεύουμε αυτή η μεγάλη συνάντηση της Ορθοδοξίας να δώσει ελπίδα να γιατρέψει καημούς και να δώσει τη δυνατότητα στους πολίτες να δουν με ελπίδα την Ορθόδοξη εκκλησία να κατανοήσουν το νόημα της».
Ο κ. Κοτζιάς τόνισε την ανάγκη εκκλησία και πολιτεία να εργαστούν για την διάδοση των πανανθρώπινων αξιών και χαρακτήρισε την εκκλησία «μέγιστο συνομιλητή για την πνευματικότητα και την πνευματική αναζήτηση αλλά και μεγάλο στήριγμα για το κοινωνικό έργο που πρέπει να επιτελούμε όλοι μας».