Υγεία - Περιβάλλον

Εγκυμοσύνη: Πρόωρα νεογνά και τα συνήθη προβλήματα τους

Γράφει η Δρ. Μένη Σακλαμάκη – Κοντού, Παιδίατρος Νεογνολόγος, Διευθύντρια Μονάδας Εντατικής Νοσηλείας Νεογνών ΜΗΤΕΡΑ.

Υπολογίζεται ότι ετησίως γεννιούνται 13.000.000 πρόωρα παγκοσμίως, με το ποσοστό της προωρότητας σταδιακά να έχει αυξηθεί διεθνώς από 6% στο 13%. Ταυτόχρονα όμως την τελευταία 20ετία έχει αυξηθεί σημαντικά και η επιβίωση των πρόωρων νεογνών, ακόμη και των εξαιρετικά χαμηλού βάρους γέννησης, ενώ έχει μειωθεί η περιγεννητική και νεογνική θνησιμότητα παγκοσμίως αλλά και στη χώρα μας.

Η αύξηση του ποσοστού των νεογνών που γεννιούνται πρόωρα οφείλεται κυρίως στην αύξηση των γεννήσεων από γυναίκες προχωρημένης αναπαραγωγικής ηλικίας, στην αύξηση των πολύδυμων κυήσεων λόγω εξωσωματικής γονιμοποίησης, και ένα ποσοστό οφείλεται σε ιατρικά προβλήματα είτε της μητέρας είτε του εμβρύου.

Πρόωρα είναι τα νεογνά που γεννιούνται πριν συμπληρώσουν 37 εβδομάδες κύησης και διακρίνονται σε:

1. Εξαιρετικά χαμηλού βάρους γέννησης, μικρότερα των 28 εβδομάδων και 1000gr, που αντιπροσωπεύουν το 1% όλων των γεννήσεων.
2. Πολύ χαμηλού βάρους γέννησης, μικρότερα των 32 εβδομάδων και 1500gr, 2% όλων των γεννήσεων.
3. Χαμηλού βάρους γέννησης, μεταξύ 32-37 εβδομάδων και μικρότερα των 2500gr, που αντιπροσωπεύουν την μεγάλη πλειονότητα των πρόωρων και το 10-11% των γεννήσεων.

Τα κυριότερα προβλήματα που μπορεί να εμφανίσουν τα πρόωρα νεογνά είναι:

• Θερμική αστάθεια που οφείλεται σε πλημμελή λειτουργία του θερμορυθμιστικού τους κέντρου και χρειάζεται να παραμείνουν σε θερμοκοιτίδα μέχρις ότου το βάρος τους φθάσει περίπου τα 1800gr.
• Αναπνευστικά προβλήματα. Συνηθέστερο είναι το Σύνδρομο Αναπνευστικής Δυσχέρειας (ΣΑΔ), το οποίο οφείλεται σε ανωριμότητα των πνευμονικών κυψελίδων και μειωμένη σύνθεση επιφανειοδραστικού παράγοντα. Αντιμετωπίζονται με τη χορήγηση οξυγόνου, ενώ σε σοβαρότερες περιπτώσεις γίνεται μηχανική υποστήριξη των πρόωρων με αναπνευστήρα και εξωγενής χορήγηση επιφανειοδραστικού παράγοντα.
• Βρογχοπνευμονική δυσπλασία. Είναι η πιο μακροχρόνια βλάβη που δημιουργείται στους πνεύμονες των προώρων, εάν παραμείνουν σε οξυγόνο ή και μηχανική υποστήριξη της αναπνοής τους για διάστημα μεγαλύτερο των 28 ημερών. Τότε προκαλείται αναστολή της δημιουργίας νέων κυψελίδων και της αγγειογένεσης και διαταραχή της ομαλής ανάπτυξης των πνευμόνων τους, που ονομάζεται βρογχοπνευμονική δυσπλασία και χρειάζεται ειδική αντιμετώπιση.
• Σιτιστικά προβλήματα. Πολλά μικρά πρόωρα δεν μπορούν να σιτισθούν αμέσως μετά την γέννηση. Είναι σημαντική η έγκαιρη έναρξη ολικής παρεντερικής διατροφής με ειδικό ορό, με υψηλή περιεκτικότητα πρωτεϊνών και λίπους από το πρώτο 24ωρο ζωής. Ταυτόχρονα αρχίζει το συντομότερο ελάχιστη σίτιση από το στόμα με καθετήρα, η οποία αυξάνεται σταδιακά. Για την διατροφή των προώρων προτιμάται πάντα το μητρικό γάλα, το οποίο εκτός από την άριστη αναλογία των θρεπτικών συστατικών, περιέχει και πολύτιμους αμυντικούς παράγοντες, οι οποίοι θωρακίζουν τα ευάλωτα και ανοσοκατασταλμένα πρόωρα έναντι των λοιμώξεων.
• Λοιμώξεις. Αποτελούν σοβαρό κίνδυνο για τα πρόωρα νεογνά, λόγω της ανοσοκαταστολής και των μειωμένων αντισωμάτων που διαθέτουν. Για τον περιορισμό τους επιβάλλεται η αυστηρή τήρηση των κανόνων υγιεινής των χεριών, η χρήση μητρικού γάλακτος και η χορήγηση αντιβιοτικών, όπου αυτά ενδείκνυνται.
• Άπνοιες της προωρότητας. Τα πρόωρα, μικρότερα των 34 εβδομάδων, παρουσιάζουν άπνοιες λόγω ανωριμότητας του κέντρου της αναπνοής και αντιμετωπίζονται με τη χορήγηση καφεΐνης.
• Αναιμία της προωρότητας. Οφείλεται σε δυσλειτουργία του μυελού των οστών. Εάν η αιμοσφαιρίνη είναι πολύ χαμηλή, γίνεται μετάγγιση με συμπυκνωμένα ερυθρά, ενώ μετά τον πρώτο μήνα ζωής χορηγούνται σίδηρος και φυλλικό οξύ.
• Νευρολογικά προβλήματα. Τα πρόωρα τα μικρότερα των 1500gr παρουσιάζουν αυξημένο κίνδυνο εκδήλωσης εγκεφαλικής αιμορραγίας που μπορεί να οδηγήσει σε μεθαιμορραγικό υδροκέφαλο, καθώς και μιας ειδικής διάχυτης βλάβης στην περικοιλιακή λευκή ουσία που ονομάζεται περικοιλιακή λευκομαλάκυνση. Οι επιπλοκές αυτές ελέγχονται με υπερηχογραφήματα εγκεφάλου ανά τακτά διαστήματα, ενώ τα πρόωρα αυτά παρακολουθούνται στενά από Παιδο-νευρολόγο.

Μετά την έξοδό τους από την ΜΕΝΝ, τα πρόωρα υψηλού κινδύνου (μικρότερα από 1500gr και 32 εβδομάδων), παρακολουθούνται νευρολογικά έως την ηλικία των δύο ετών, για επίσημη διάγνωση ή αποκλεισμό εγκεφαλικής παράλυσης, νοητικής υστέρησης ή αυτιστικών διαταραχών. Ακολουθεί ετήσια επανεκτίμηση έως την ηλικία των 7 ετών, για διαπίστωση διαταραχών ελλειμματικής προσοχής και υπερκινητικότητας (ΔΕΠΥ) καθώς και μαθησιακών διαταραχών, με στόχο την έγκαιρη παρέμβαση.

• Αμφιβληστροειδοπάθεια της προωρότητας. Τα πρόωρα, μικρότερα των 1600gr και 32 εβδομάδων παρουσιάζουν αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης διαταραχών της ομαλής ολοκλήρωσης της αγγείωσης του αμφιβληστροειδούς, μετά την γέννηση, με αποτέλεσμα εκδήλωση αμφιβληστροειδοπάθειας της προωρότητας. Παρακολουθούνται συστηματικά οφθαλμολογικά κατά την παραμονή τους στη ΜΕΝΝ και εάν εμφανίσουν ραγδαία επιδείνωση της αμφιβληστροειδοπάθειας, γίνεται έγκαιρα φωτοπηξία με laser.
• Ακουολογικός έλεγχος. Γίνεται με ωτοακουστικές εκπομπές πριν την έξοδο των πρόωρων από την ΜΕΝΝ. Εάν διαπιστωθούν ετερόπλευρες ή αμφοτερόπλευρες αρνητικές εκπομπές, επανελέγχονται σε ένα μήνα.

Η εξειδικευμένη φροντίδα των πρόωρων νεογνών γίνεται σε Μονάδες Εντατικής Νοσηλείας Νεογνών (ΜΕΝΝ), στελεχωμένες με ομάδα νεογνολόγων και πεπειραμένου νοσηλευτικού προσωπικού που προσφέρουν την καλύτερη δυνατή περίθαλψη σε πρόωρα και τελειομήνα νεογνά με ποικίλα νεογνικά προβλήματα.

Συμπερασματικά, το αισιόδοξο μήνυμα είναι ότι ενώ τα τελευταία χρόνια έχει αυξηθεί σημαντικά η επιβίωση ακόμη και των εξαιρετικά χαμηλού βάρους γέννησης προώρων νεογνών, το ποσοστό των προώρων που παρουσιάζουν προβλήματα στην μετέπειτα ζωή τους, κυρίως κινητικά ή νευροαναπτυξιακά, παραμένει το ίδιο.

Στο ΜΗΤΕΡΑ, από το 1979 λειτουργεί η Μονάδα Εντατικής Νοσηλείας Νεογνών, η πρώτη ΜΕΝΝ που λειτούργησε στον χώρο του ιδιωτικού τομέα και μία από τις πρώτες στην Ελληνική Επικράτεια. Τη Μονάδα στελεχώνουν συνολικά 16 έμπειροι Νεογνολόγοι, οι οποίοι με υπευθυνότητα καλύπτουν επί 24ώρου βάσεως την Αίθουσα Τοκετών, το Χειρουργείο και τη ΜΕΝΝ και με την πολύτιμη προσφορά τους και την εξαιρετική συνεργασία τους συμβάλλουν στην άρτια λειτουργία της Μονάδας. 

Δεν θα πρέπει να αμελείτε την υγεία σας λόγω της πανδημίας του Covid-19 ή να αποφεύγετε να αναζητάτε υγειονομική περίθαλψη αν τη χρειάζεστε.

Ο Όμιλος Hellenic Healthcare Group σε όλα τα Νοσοκομεία του (ΥΓΕΙΑ, Metropolitan Hospital, ΜΗΤΕΡΑ, Metropolitan General, ΛΗΤΩ, Creta Interclinic) λαμβάνει όλα τα απαραίτητα μέτρα προφύλαξης για την προστασία των εργαζομένων και των ασθενών του.

*Άρθρο της Δρ. Μένης Σακλαμάκη – Κοντού, Παιδιάτρου Νεογνολόγου, Διευθύντριας Μονάδας Εντατικής Νοσηλείας Νεογνών ΜΗΤΕΡΑ.