ΝΤΟΚΟΣ ΘΑΝΟΣ
Μια αυξανόμενα νευρική Τουρκία
*Ο Θάνος Ντόκος είναι Γενικός Διευθυντής στο ΕΛΙΑΜΕΠ
Εδώ και κάποιο καιρό/διάστημα η Τουρκία έχει εισέλθει σε μια περίοδο εσωτερικών κλυδωνισμών και εξωτερικών τριβών και περιδινήσεων. Παρά την αδιαμφισβήτητη αντοχή/ανθεκτικότητα της τουρκικής οικονομίας, το μέγεθος της κρίσης παραμένει άγνωστο και οι κυβερνητικοί χειρισμοί μέχρι τώρα ανεπαρκείς. Είναι πιθανό ότι ο κ. Ερντογάν διέπραξε σοβαρό σφάλμα και έβαλε πολιτικό αυτογκόλ με την επιμονή του στην επανάληψη των δημοτικών εκλογών στην Κωνσταντινούπολη, καθώς μπορεί να νικήσει μόνο μέσω εκτεταμένης νοθείας, οπότε θα απωλέσει και το τελευταίο φύλο συκής περί δημοκρατικού πολιτεύματος στην Τουρκία. Αν χάσει, αμφισβητείται ευθέως η ηγεμονία του και μετατρέπει τον υποψήφιο δήμαρχο Κωνσταντινούπολης Εκρέμ Ιμάμογλου σε πολιτικό αντίπαλο μεγάλου διαμετρήματος. Τέλος, το κουρδικό πρόβλημα παραμένει μια πολύ σημαντική εσωτερική πρόκληση για την Τουρκία.
Τα εξωτερικά μέτωπα είναι πολλαπλά και σοβαρά: Στη Συρία, και παρά τη μάλλον επιφανειακή συνεργασία με τη Ρωσία, η κατάσταση δεν είναι ικανοποιητική από την τουρκική σκοπιά και δεν αποκλείεται η Τουρκία να ξεκινήσει νέες πολεμικές επιχειρήσεις κατά των Κούρδων. Οι σχέσεις με τις ΗΠΑ παραμένουν πολύ δύσκολες με κεντρικές διαφορές την αμερικανική υποστήριξη των Κούρδων της Συρίας και την αυξανόμενη προσέγγιση Άγκυρας-Μόσχας, με χαρακτηριστικότερο παράδειγμα την πρόθεση αγοράς του εξελιγμένου ρωσικού συστήματος αεράμυνας S-400 από την Τουρκία. Δεν θα είναι απλό για τον Ερντογάν να ακυρώσει τη συμφωνία με τη Ρωσία, αλλά δεν μπορεί να αποκλειστεί μια τηλεφωνική συμφωνία Τραμπ-Ερντογάν που θα μεταμόρφωνε τις διμερείς σχέσεις, έστω και αν η βελτίωση μπορεί να ήταν σχετικά βραχύβια. Δύσκολες θα παραμείνουν και οι σχέσεις της Τουρκίας με το ΝΑΤΟ. Όσον αφορά στην ΕΕ, τα ελληνικά συμφέροντα θα εξυπηρετούνταν καλύτερα από τη συνέχιση των διαπραγματεύσεων και την παράλληλη διαμόρφωση ειδικής σχέσης (αναπόφευκτη εξέλιξη που σημαίνει, δυστυχώς, περισσότερα δικαιώματα και ελάχιστες υποχρεώσεις), την οποία θα πρέπει η χώρα μας να προσπαθήσει να συνδιαμορφώσει στο μέγιστο δυνατό βαθμό.
Στην Ανατολική Μεσόγειο η Τουρκία θεωρεί ότι απειλείται με αποδυνάμωση των διεκδικήσεών της, μερική απώλεια του ρόλου της ως κεντρικού ενεργειακού κόμβου και γεωπολιτική περιθωριοποίηση σε μια περιοχή υψηλής αξίας για τα τουρκικά συμφέροντα (βλέπε και απόψεις Νταβούτογλου για σημασία Κύπρου και Ανατολικής Μεσογείου για Τουρκία). Οι θετικές προοπτικές γεωγραφικής διεύρυνσης και περαιτέρω εμβάθυνσης των τριγωνικών συνεργασιών (Ελλάδα και Κύπρος, με Ισραήλ και Αίγυπτο αντίστοιχα, με αυξανόμενο αμερικανικό ενδιαφέρον) ενισχύουν περαιτέρω την τουρκική αίσθηση απομόνωσης, ενώ οι νέες ενεργειακές ανακαλύψεις μεγεθύνουν το διακύβευμα, από ενεργειακής και γεωοικονομικής άποψης. Η υψηλή ένταση στην περιοχή και οι τουρκικές κινήσεις αμφισβήτησης μέσω γεωτρήσεων αναμένεται να συνεχιστούν.
Ο συνδυασμός εσωτερικών και εξωτερικών προβλημάτων, η προσπάθεια προσέλκυσης ψηφοφόρων από τον εθνικιστικό χώρο, το μίγμα φιλοδοξίας και ανασφάλειας που φαίνεται να χαρακτηρίζει τον κ. Ερντογάν και η καλλιέργεια ενός κλίματος συνωμοσιολογικών εξηγήσεων για τα προβλήματα της χώρας αποτελεί ένα εύφλεκτο μίγμα και προκαλεί ανησυχίες για ενδεχόμενη εξαγωγή της κρίσης. Υπό πίεση δε αυξάνεται η πιθανότητα λανθασμένων εκτιμήσεων και αποφάσεων. Οι επόμενοι μήνες θα απαιτήσουν αυξημένη επαγρύπνηση από ελληνικής πλευράς.
